1. Afrika – Türkiye Birinci Bakanlar Düzeyinde Gözden Geçirme Konferansı “Afrika – Türkiye Ortaklığı”na ilişkin İstanbul Deklarasyonu İzleme Mekanizması uyarınca 16 Aralık 2011 tarihinde İstanbul’da düzenlenmiştir. Konferansın Eşbaşkanlığını Ekvator Ginesi Cumhuriyeti Dışişleri, Uluslararası İşbirliği ve Frankofoni Delege Bakanı Ekselans Eustaquio Nseng Esono ve Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanı Ekselans Ahmet Davutoğlu yapmışlardır.

2. Konferansa ayrıca, Afrika ülkelerinin ve Türkiye’nin temsilcileri ile Afrika Birliği Komisyonu ve bazı bölgesel ekonomik toplulukların temsilcileri tarafından katılım sağlanmıştır. Çeşitli uluslararası ve bölgesel organizasyonlardan gözlemciler de Konferans’ta hazır bulunmuşlardır.

3. Bakanlar, Ağustos 2008’de İstanbul’da gerçekleştirilen, Devlet ve Hükümet Başkanlarının Türkiye’nin Afrika’ya açılım politikasına cevaben başlatılmış olan stratejik ortaklığın çeşitli boyutlarını güçlendirme yolunda taahhütlerini teyid eden Birinci Afrika-Türkiye İşbirliği Zirvesi’ni müteakiben tertiplenen Bakanlar Konferansı’ndan ötürü memnuniyetlerini dile getirmişlerdir.

4. Bakanlar, 2013 yılında bir Afrika ülkesinde düzenlenecek müteakip Afrika – Türkiye Zirvesi’nin hazırlıklarını gözden geçirmişlerdir. Bakanlar, Birinci Afrika – Türkiye İşbirliği Zirvesi’nin Afrika kıtası ile Türkiye arasındaki ilişkileri güçlendirme yolundaki müsbet katkısını vurgulamış ve tüm ortaklara aynı derecede başarılı bir Zirve’nin düzenlenmesi yolunda güçlerini birleştirmeleri çağrısında bulunmuşlardır.

5. Konferans İstanbul’da 15 Aralık 2010 tarihinde Kıdemli Memurlar Toplantısı sırasında kabul edilen Ortak Uygulama Planı’nı gözden geçirmiş ve Birinci Afrika – Türkiye İşbirliği Zirvesi’nden itibaren alınan mesafeyi değerlendirmiştir. Bu bağlamda Konferans, her iki tarafça kamu ve özel kurumlar tarafından icra edilen kapsamlı çalışmaları kaydetmiş ve Afrika – Türkiye işbirliğinin çeşitlendirilmesi ve daha da geliştirilmesi maksadıyla yapılabilecekleri tesbit etmiştir.

6. Bakanlar, Uygulama Planı’na taahhütlerini yinelemişler ve bu çerçevede uygulanabilecek bazı tespit edilmiş öncelikli projeleri değerlendirmeye almayı kabul etmişledir. Bu maksatla Türkiye, Çoktaraflı İşbirliği Alt Komitesi ve Türkiye Hükümeti arasında sözkonusu projelerin uygulanma durumunu gözden geçirmek üzere Etyopya, Addis Ababa’da 2012 Eylül itibarıyla bir toplantının düzenlenmesi için istişare sürecini mümkün olduğunca kısa bir süre içerisinde tamamlamayı taahhüt etmiştir. Bu çerçevede, Afrika Komisyonu Çoktaraflı İşbirliği Alt Komitesi ve Addis Ababa’daki Türk Büyükelçiliği arasında düzenli istişarelerde bulunulacaktır.

7. Bakanlar, Afrika Kıtası’nın bütünü, Afrika ülkeleri, ayrıca Kıta ve bölgesel organizasyonlar ve Türkiye arasındaki devam eden iletişim konusunda görüş alışverişinde bulunmuşlardır. Bu ilişkilerin, eşitlik temelinde karşılıklı güven ve saygı anlayışı ile geliştiğini memnuniyetle kaydetmişlerdir. Bakanlar, çok sayıda yüksek düzeyli ziyaretlerin ikili ilişkilere kazandırdığı ivmeyi takdir etmiş ve kamu ve özel kurumlar arasındaki artan istişare ve temasları, ayrıca Afrika ve Türkiye’den çeşitli alanlardan mesul Bakanların sektörel toplantılara katılımını teşvik etmişlerdir.

8. Bakanlar, Afrika ve Türkiye basın-yayın temsilcileri ve örgütlerinin üyeleri arasında iletişim ve işbirliğinin geliştirilmesi amacıyla Türkiye – Afrika medya forumları düzenlenmesinin önemini ifade etmişlerdir.

9. Konferans, Afrika ile Türkiye arasında hükümetlerarası işbirliği, ulaştırma, ticaret ve yatırımlar, tarım, sağlık, altyapı, enerji, eğitim, turizm, çevre, medya, teknoloji, aynı zamanda barış ve güvenlik alanındaki gelişen ilişkileri vurgulamak bakımından bir fırsat teşkil etmiştir.

10. Bakanlar, Afrika ülkeleri ve Türkiye arasında diplomatik temsilin karşılıklı olarak artmış olduğunu ve bunun ortaklık içindeki ilişkilerinin geliştirilmesine müsbet katkıda bulunduğunu kaydetmişler ve bu bağlamdaki gelişmeleri teşvik etmişlerdir.

11. Bakanlar, ekonomilerindeki hızlı ve sürdürülebilir kalkınmayı ve küresel mali ve ekonomik krize karşı gösterdiği dayanıklılığı memnuniyetle not etmişlerdir. Bakanlar, Afrika ülkeleri ile Türkiye arasındaki ticaret ve yatırım ilişkilerindeki istikrarlı artışı memnuniyetle kaydetmiş ve halklarının çıkarı ve sürdürülebilir kalkınmalar bakımından ekonomik ve ticari işbirliklerini daha da güçlendirme yönündeki arzularını ifade etmişlerdir.

12. Bu maksatla Bakanlar, Avrupa Birliği ile Gümrük Birliği’nden ve diğer uluslararası taahütlerinden kaynaklanan yükümlülükleri ile uyumlu olarak En Az Gelişmiş Afrika Ülkelerine (EAGÜ’ler) Türkiye Hükümeti tarafından 2010-2014 Uygulama Planı çerçevesinde tarife tavizleri ve gümrük vergisi imtiyazlarını tanıma imkanlarını araştırma yönündeki girişimini hatırlatmışlardır.

13. Bakanlar, devam eden ortaklık faaliyetlerini ve Türkiye’den Afrika’ya genel eğitim, eğitim ve mesleki eğitim bursları, altyapı desteği, tarım, sağlık alanlarında sağlanan kalkınma yardımlarını aynı zamanda altyapı ve kapasite oluşturulması konusunda katkı sağlama maksatlı karşılıksız yardımları kaydetmişlerdir. Bakanlar, Türk yardımlarının yönlendirildiği Türkiye İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı’nın (TİKA) gayretlerinden duyulan takdir hislerini ifade etmiş ve ilave bölgesel ofislerin tesisinden duyulan memnuniyeti belirtmişlerdir.

14. Bakanlar, üniversite burslarının karşılıklı anlayış ve işbirliği oluşturma yolundaki önemli rolünü belirtmiş ve Türkiye’nin bu bursları önümüzdeki yıllarda tüm Afrika ülkelerine yönelik olarak daha da artırmanın mümkün vasıta ve yollarını araştırma yönündeki vaadini memnuniyetle karşılamışlardır.

15. Bakanlar, Türkiye’nin insanlar arası ilişkiler yoluyla işbirliğini genişletmek ve güçlendirmek yönündeki kararlılığı doğrultusunda Afrika ülkelerinin vatandaşlarının yararlanacağı şekilde vize sisteminin kolaylaştırmak maksadıyla attığı somut adımlar hakkında bilgilendirilmişlerdir. Aynı şekilde, Afrika ülkelerince bu konuda alınan mesafe Türkiye tarafından takdir edilmiştir.

16. Bakanlar, İstanbul Ortak Uygulama Planı ve İstanbul Deklarasyonu, ayrıca Türkiye’nin İstanbul’da Mayıs 2011’de başarıyla ev sahipliğini üstlendiği Birleşmiş Milletler 4. En Az Gelişmiş Ülkeler Konferansı nihai belgelerine güçlü desteklerini ifade etmişler ve Türkiye’nin bu bağlamdaki aktif ve yapıcı politikalarını memnuniyetle karşılamışlardır. Bakanlar, bu belgelerde belirtilen taahhütlerin gerçekleştirilmesini etkin olarak takip etmek ve çoğunluğu Afrika’da bulunan en az gelişmiş ülkelerin karşılaştığı sınamalara uluslararası alanda etraflıca cevap vermek maksadıyla faal işbirliğinde bulunmak yönündeki güçlü kararlılıklarını belirtmişlerdir.

17. Bakanlar, Türkiye’nin Kıta ile ilişkilerinde bölgesel ekonomik toplulukların ve Afrika Birliği’nin esaslı rolünü tanımışlardır. Türk tarafı bu teşkilatlarla işbirliğini geliştirmek yönündeki iradesini teyid etmiş ve Afrika’da değişik alanlarda yürütülecek ortak projeleri desteklemeye hazır bulunduğunu ifade etmiştir.

18. Bakanlar, Afrika ülkeleri ile Türkiye arasında özellikle Birleşmiş Milletler’de ve çeşitli organizasyonlarda kapsamlı istişare ve ortaklığa dayalı destek ve işbirliği düzeyinden duyulan memnuniyeti vurgulamış ve bu işbirliğini her iki tarafın çıkarları doğrultusunda daha da geliştirmek yönündeki taahhütlerini ifade etmişlerdir.

19. Bakanlar, Türkiye’nin İzmir şehrinin “Daha İyi Bir Dünyaya Yeni Yollar / Herkes İçin Sağlık” konulu World Expo 2020 adaylığını memnuniyetle karşılamışlar ve “Herkes İçin Sağlık”ın tüm Afrika ülkeleri için önemini tasdik etmişlerdir.

20. Bakanlar, bölgesel barış, güvenlik ve refahı etkileyen çeşitli konuları ele almışlardır. Bölgelerinde evrensel siyasi, sosyal ve ekonomik değerleri genişletmeyi hedefleyen ve süregiden siyasi, sosyal ve ekonomik değişimleri memnuniyetle kaydetmişlerdir. İlişkilerini yöneten temel prensipler olarak çoğulcu demokrasiye, insan haklarına, iyi yönetişime, toplumsal adaletin sağlanmasına, açlık ve yoksulluğun sona erdirilmesine, çevrenin korunmasına ve uluslararası hukuka saygıya olan taahhütlerini teyid etmişlerdir.

21. Bakanlar terörizmle mücadele edilmesi ve önlenmesi, uyuşturucu kaçakçılığı, göçmen kaçakçılığı, insan ticareti, küçük ve hafif silahların illegal ticareti, para aklanması ve ülkelerin güvenliği ve barışını ciddi olarak tehdit eden deniz korsanlığına karşı kararlı tutumlarını ifade etmişlerdir. Bu kapsamda, özellikle Afrika boynuzunda, Hint Okyanusu Bölgesi’nde ve Gine körfezinde uluslararası deniz güvenliğine ciddi bir tehdit oluşturmaya devam eden deniz korsanlığı faaliyetlerini kuvvetle telin etmişler ve bölgede süregiden uluslararası deniz korsanlığına karşı operasyonlara desteklerini belirtmişlerdir. Bölgede deniz korsanlığının temelinde yatan sebeplerle mücadele bakımından sürdürülebilir ekonomik kalkınmanın önemini vurgulamışlardır.

22. Bakanlar, terörizmi tüm milletlere karşı ortak bir tehdit olarak değerlendirmiş ve bu illetin bütün biçimleri ve tezahürlerine karşı ortak mücadele yönündeki kuvvetli kararlılıklarını ifade etmişlerdir. Türkiye, Afrika’da güvenlik ve sürdürülebilir barışa katkıda bulunacak bu çabaları desteklemek yönündeki taahhüdünü teyid etmiştir.

23. Bakanlar, Türkiye’nin Birleşmiş Milletler’in barış ve istikrar misyonlarına katkısını ve özellikle Somali’nin barış, güvenlik ve kalkınmasını tesisine yardımda bulunma taahhüdünü takdirle karşılamışlardır. Ayrıca, Afrika ülkelerinin Afrika Birliği’nin Barış ve Güvenlik Konseyi vasıtasıyla yürütülenler de dahil olmak üzere, Afrika’daki çatışmaları çözüme kavuşturmak yönündeki gayretlerini memnuniyetle karşılamış ve her iki taraf arasında işbirliğinin artırılması çağrısında bulunmuşlardır.

24. Bakanlar, TFG’ye ve Somali’deki geçiş döneminin sona erdirilmesini hedefleyen yol haritasının uygulanmasına desteklerini ifade etmişlerdir. Somali AfB Misyonu “AMISOM” kuvvetlerinin sahada elde ettiği kazanımlarının önemine, özellikle Mogadişu’da güvenlik koşullarındaki iyileşmeye de işaret etmişlerdir. Uluslararası topluma AMISOM’a daha fazla destek çağrısında bulunmuşlardır. Kuvvet sağlayan ülkelere, özellikle Burundi ve Uganda’ya Somali’de güvenlik ve barışa sarsılmaz taahhütlerinden dolayı takdirlerini yinelemişlerdir.

25. Bakanlar, Somali halkının refahını ve siyasi birliğini güvence altına almak için Kenya’nın Geçici Federal Hükümeti öncülüğünde Somali’yi daha da istikrara kavuşturmak maksadıyla yürütülen gayretlere Kenya’nın kaydadeğer katkılarını memnuniyetle karşılamışlar ve bir Kenya Savunma Gücü birliğinin AMISOM’a dahil edilmesi, ayrıca Etyopya Federal Demokratik Cumhuriyeti tarafından TFG ve AMISOM’a sağlanan destekten ötürü takdirlerini ifade etmişlerdir.

26. Bakanlar, Durban şehrinde, iklim değişikliklerinin ortaya çıkardığı sorunları konu alan COP 17’nin başarıyla düzenlenmesinden ötürü Güney Afrika Cumhuriyeti’ne takdirlerini belirtmişlerdir.

27. Bakanlar, Güney Sudan’ın Afrika – Türkiye ortaklığına yeni üye olarak katılımından memnuniyetlerini dile getirmişlerdir.

28. Bakanlar, yeni döneminde Afrika Birliği’ndeki sandalyesini tekrar alan Libya’ya iyi dileklerini ifade etmişler ve Libya’da yeni bir geçici hükümetin oluşturulmasından dolayı memnuniyetlerini belirtmişlerdir. Bu hükümeti yeni bir anayasa oluşturma yolunu açacak, ülkede demokratik bir geçişe götürecek Cumhurbaşkanlığı ve genel seçimleri yürütmek yolunda bütün imkanlarıyla desteklemek konusundaki istekliliklerini dile getirmişlerdir.

29. Konferans’a katılan Afrika ülkelerinin Bakanları, heyet başkanları ve temsilcileri, Türkiye halkına ve Türk muhataplarına sıcak misafirperverlikleri için içten teşekkür ve minnettarlıklarını ifade etmişlerdir. Ayrıca, misafir heyetlere temin edilen mükemmel çalışma koşulları ve Konferans’ın yapıcı sonuçlarından ötürü takdirlerini belirtmişlerdir.