Uluslararası Örgüt Künyesi

Üye Ülkeler:

Angola, Benin, Botsvana, Burkina Faso, Burundi, Cabo Verde, Cezayir, Cibuti, Çad, Ekvator Ginesi, Eritre, Etiyopya, Fas*, Fildişi Sahili, Gabon, Gambia, Gana, Gine Bissau, Gine, Güney Afrika, Güney Sudan, Kamerun, Kenya, Komorlar Birliği, Kongo Cumhuriyeti, Kongo Demokratik Cumhuriyeti, Lesotho, Liberya, Libya, Madagaskar, Malavi, Mali, Mauritius, Mısır, Moritanya, Mozambik, Namibya, Nijer, Nijerya, Orta Afrika Cumhuriyeti, Ruanda, Sahra Arap Demokratik Cumhuriyeti (SADC)**, Sao Tome ve Principe, Senegal, Seyşeller, Sierra Leone, Somali, Sudan, Svaziland, Tanzanya, Togo, Tunus, Uganda, Zambiya, Zimbabve.

* Fas, 2017 yılında yeniden üyeliğe kabul edilmiştir.

** Türkiye, “Sahra Arap Demokratik Cumhuriyeti”ni (SADC) tanımamaktadır. Ülkemiz, Batı Sahra sorununa, BM şemsiyesi altında, taraflar arasında diyalog yoluyla, adil, kalıcı ve karşılıklı kabul edilebilecek bir siyasi çözüm bulunmasını savunmakta ve BM Genel Sekreterinin Özel Temsilcisi vasıtasıyla bu amaçla sarf edilen çabaları desteklemektedir.

Türkiye’nin Üyelik Durumu:

Gözlemci Ülke (2005); Stratejik Ortak (2008)

Örgütün Tarihi

Afrika Birliği Örgütü, Afrika devletlerinin bağımsızlıklarını ve egemenliklerini kazanmaları ve Afrika’da sömürgeciliğe son verilmesi ilkeleri doğrultusunda kurumsal temelini 1963 yılında atmıştır. Örgüt, Soğuk Savaş döneminde Bağlantısızlar Grubu içinde yer almış ve Doğu ve Batı Blokları arasındaki mücadeleden uzak kalmıştır. Soğuk Savaşı müteakiben kıtada yaşanan çatışmalar, siyasi istikrarsızlık, ekonomik sorunlar ve salgın hastalıklar örgütü daha etkin bir kuruluş haline gelmeye yöneltmiştir. Örgüt, 2002 yılında Afrika Birliği (AfB) adını alarak, yeni hedeflerini politik, sosyal ve ekonomik bütünleşmenin sağlanması, kalkınmanın hızlandırılması, barış ve istikrarın korunması ve demokrasi ile iyi yönetim ilkelerinin benimsenmesi olarak belirlemiştir.

Afrika ülkelerinin buluştuğu ortak platform olan Afrika Birliği, Kıta’da karşılaşılan her soruna “Afrika sorunlarına Afrika çözümleri” ilkesi uyarınca çözümler bulmaya ve politikalar üretmeye çalışmaktadır.

Türkiye’nin AfB ile İlişkileri

Son dönemdeki başlıca Zirve ve Toplantılar

- 18-21 Ağustos 2008 : Türkiye-Afrika İşbirliği Zirvesi, İstanbul

- 14-15 Aralık 2010 : Türkiye-Afrika İşbirliği Ortak Görev Gücü Toplantısı ve Yüksek Düzeyli Memurlar Toplantısı, İstanbul

- 16 Aralık 2011 : Türkiye-Afrika Ortaklığı I. Bakan Düzeyinde Gözden Geçirme Konferansı, İstanbul

- 19-21 Kasım 2014 : II. Türkiye-Afrika Ortaklık Zirvesi, Malabo, Ekvator Ginesi

- 2-3 Kasım 2016 : Türkiye-Afrika I. Ekonomi ve İş Forumu, İstanbul

- 27-28 Nisan 2017 : Türkiye-Afrika Tarım Bakanları I. Toplantısı ve Tarım İş Forumu, Antalya

- 20-21 Temmuz 2017 : Afrika Sağlık Kongresi, İstanbul

- 19-21 Ekim 2017 : Türkiye-Afrika Eğitim Bakanları Konferansı, İstanbul

- 11-12 Şubat 2018 : Türkiye-Afrika II. Bakanlar Gözden Geçirme Konferansı, İstanbul

- 10-11 Ekim 2018 : Türkiye-Afrika II. Ekonomi ve İş Forumu, İstanbul

Ülkemizin AfB ile ilişkileri 1963 ve 2002 yılları arasındaki dönemde sınırlı kalmıştır. Afrika’ya Açılım Politikamızın ivme kazanmasıyla birlikte, 2002 yılından itibaren AfB Zirvelerine misafir ülke olarak katılan ülkemiz, 2005 yılında AfB nezdinde gözlemci ülke statüsü kazanmıştır.

AfB 2008 yılında Türkiye’yi Afrika’nın stratejik ortağı ilan etmiştir.
Türkiye-Afrika İşbirliği Zirvesi 18-21 Ağustos 2008 tarihlerinde İstanbul’da gerçekleştirilmiştir. Sözkonusu zirvede, “Türkiye-Afrika İşbirliği İstanbul Deklarasyonu: Ortak Bir Gelecek için İşbirliği ve Dayanışma” ve “Türkiye-Afrika Ortaklığı için İşbirliği Çerçevesi” başlıklı belgeler kabul edilmiştir. Bu çerçevede, hükümetlerarası işbirliği; ticaret ve yatırım; tarım, tarımsal ürünlerin ticareti, kırsal kalkınma, su kaynaklarının yönetimi, küçük ve orta büyüklükteki işletmeler; sağlık; barış ve güvenlik; altyapı, enerji, ulaşım ve telekomünikasyon; kültür, turizm ve eğitim; medya, enformasyon ve iletişim teknolojisi ile çevre öncelikli işbirliği alanları olarak belirlenmiştir.

Zirve ile eşzamanlı olarak düzenlenen “Türkiye-Afrika Ekonomi ve İş Forumu”, ülkemizin ekonomik imkânlarının Afrikalı bürokratlara ve işadamlarına tanıtılmasını sağlamıştır.

Türkiye-Afrika İşbirliği Zirvesi’nde kabul edilen işbirliği alanlarına dayalı bütüncül bir stratejinin oluşturulmasını teminen, Afrika Strateji Belgesi 26 Mart 2010 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanarak kabul edilmiştir. Belgede Afrika stratejimizin hedefi, özel konumları dikkate alınarak Afrika ülkeleri ve AfB ile ülkemizin ortaklık görünümünün güçlendirilmesi olarak tanımlanmıştır.

Türkiye-Afrika İşbirliği Zirvesi’nde kabul edilen izleme mekanizması çerçevesinde, I. Türkiye-Afrika İşbirliği Yüksek Düzeyli Memurlar Toplantısı 15 Aralık 2010 tarihinde İstanbul’da düzenlenmiştir. Toplantı sonunda, çalışmaları 2009 yılından bu yana devam eden “2010-2014 Türkiye-Afrika Ortaklığı Ortak Uygulama Planı” kabul edilmiş ve Ortak Basın Bildirisi yayımlanmıştır.

Sözkonusu izleme mekanizması kapsamında, Türkiye-Afrika ortaklığında alınan mesafeyi değerlendirmek ve önümüzdeki dönemdeki çalışmalara yön vermek üzere, I. Türkiye-Afrika Ortaklığı Bakan Düzeyinde Gözden Geçirme Konferansı 15-16 Aralık 2011 tarihlerinde İstanbul’da düzenlenmiş ve bir Bildiri yayınlanmıştır. Konferans, Türkiye-Afrika ortaklığının tarafların karşılıklı güçlü iradesi ile sağlam bir zeminde ilerlediğini teyit etmiştir.

II. Türkiye-Afrika Ortaklık Zirvesi, “sürdürülebilir bir kalkınmanın ve bütünleşmenin güçlendirilmesi için yeni bir ortaklık modeli” teması altında 19-21 Kasım 2014 tarihlerinde Malabo’da gerçekleştirilmiştir. Zirve’de bir Bildiri ve 2015-2019 dönemine ilişkin Ortak Uygulama Planı kabul edilmiştir. Bu belgeler, aynı zamanda, gelecek Zirve’nin Türkiye’de yapılmasını karara bağlamıştır.

Zirve sonrasında Ankara’da 19 Mart 2015 tarihinde gerçekleştirilen Kıdemli Memurlar Toplantısında 2015-2019 Uygulama Planı gözden geçirilerek, bu dönemde Afrika’nın ihtiyaçları doğrultusunda hayata geçirilecek projeleri içeren bir Öncelikli Projeler Listesi kabul edilmiştir.

Türkiye ve AfB arasında Afrika ülkelerinin ekonomi ve dış ticaretten sorumlu Bakanları ile kıtadaki bölgesel ekonomik kuruluşların Genel Sekreterleri/Başkanlarının ve işadamlarının katılımıyla ve Ekonomi Bakanlığı, Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) ve Türkiye İhracatçılar Meclisi’nin (TİM) ev sahipliğinde 2-3 Kasım 2016 tarihlerinde İstanbul’da “Türkiye-Afrika İş ve Ekonomi Forumu” düzenlenmiştir.

AfB ile kabul edilen Öncelikli Projeler Listesi kapsamında gerçekleştirilen sözkonusu Foruma AfB Dönem Başkanı Çad Cumhurbaşkanı Idriss Deby Itno, Sao Tome ve Principe Başbakanı Patrice Trovoada ile 41 Afrika ülkesinden 27 Bakan, 7 Bakan Yardımcısı; AfB dâhil dört bölgesel ekonomik kuruluştan ise 4 Genel Sekreter/Komiser düzeyinde katılım olmuştur. Ayrıca, 46 Afrika ülkesinden 1.257, ülkemizden 729 işadamı ile 159 basın mensubu Foruma katılmıştır.

Öncelikli Projeler Listesi bağlamındaki ikinci etkinliği ise 27-28 Nisan 2017’de Antalya’da düzenlenen "Türkiye-Afrika Tarım Bakanları I. Toplantısı ve Tarım İş Forumu” teşkil etmiştir. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ile DEİK’in ev sahipliğini yaptığı etkinliğin açılışı, dönemin Başbakanı Sayın Binali Yıldırım tarafından yapılmıştır. Etkinliğe, AfB Dönem Başkanı Gine Devlet Başkanı Prof. Alpha Condé, Somali Federal Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Muhammed Abdullahi Muhammed'in yanısıra 49 ülkeden 45 Bakan, 14 Bakan Yardımcısı, 21 Büyükelçi, 19 uluslararası kuruluş temsilcisi ile Türk ve Afrikalı işadamları dahil olmak üzere 1.500’e yakın kişi katılmıştır.

Türkiye-Afrika II. Ekonomi ve İş Forumu, 10-11 Ekim 2018 tarihlerinde İstanbul'da düzenlenmiştir. Forum’a ülkemizce onur konuğu olarak davet edilen Etiyopya Cumhurbaşkanı, AfB Dönem Başkanı olan Ruanda Cumhuriyeti'nin Başbakanı, Afrika Birliği Ekonomik İlişkiler Komiseri ile ECOWAS Sanayi ve Özel Sektörün Teşviki Komiseri’nin yanı sıra 43 Afrika ülkesinden 26 Bakan, 4 Bakan Yardımcısı, Milletvekilleri, Müsteşarlar başta olmak üzere 245 resmi heyet üyesi iştirak etmiştir. Özel sektör ayağında ise 42 Afrika ülkesinden 850 Afrikalı, ülkemizden ise 950 kişi olmak üzere toplamda 1.800 iş insanı programa katılım sağlamıştır.

2020 yılında ülkemizde düzenlenecek III. Türkiye – Afrika Ortaklığı Zirvesi’nde Afrika Birliği ve kıta ülkeleriyle ilişkilerimizde yeni bir safhaya geçilmesi hedeflenmektedir.