Birleşmiş Milletler Dünya Gıda Programı (WFP)

Amacı:

BM Dünya Gıda Programı (WFP), yardıma muhtaç ülkelerde ekonomik ve sosyal kalkınmanın desteklenmesi amacıyla gıda yardımı sağlanması, acil durum ve kriz anlarında ortaya çıkan gıda ihtiyaçlarının karşılanması, BM kuruluşları ve BM Gıda ve Tarım Teşkilatı’nın (FAO) tavsiyeleri uyarınca dünya gıda güvenliğinin desteklenmesi konularında, 2030 Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri doğrultusunda yardım faaliyetleri yürütmektedir. WFP, 20 binin üzerindeki çalışanıyla dünyadaki en büyük uluslararası kuruluştur.

Kuruluş Tarihi:

1961

Merkezi:

Roma, İtalya

WFP İcra Direktörü:

Cindy McCain (ABD)

Üye Ülkeler:

WFP, FAO ile BM Genel Kurulu’nun kararları ile kurulmuş olduğundan, anılan iki kuruluşun üyesi olan ülkeler ile BM’nin diğer uzmanlık kuruluşlarının üyesi olan ülkeler WFP çalışmalarına katılabilmektedirler. Ancak WFP’da oy hakkı olan ülkeler İcra Kurulu’na üye olan 36 ülkedir. Anılan 36 ülke rotasyona tabidir. Ülkemiz WFP İcra Kurulu çalışmalarına gözlemci sıfatıyla katılım sağlamaktadır.

Tarihi

WFP, FAO ve BM Genel Kurulu’nun 1961 yılında kabul ettikleri paralel kararlar ile üç yıllık deneme süresiyle ihdas edilmiştir. Üç yıllık deneme süresinin sonunda, çalışmalarının gerekliliğinin kabul görmesi üzerine, 6 Aralık 1965'te FAO Konferansı’nda, 20 Aralık 1965'te ise BM Genel Kurulu’nda alınan paralel kararlar uyarınca WFP, çoktaraflı gıda yardımına ihtiyaç olduğu sürece faaliyet göstermek üzere süresiz olarak kurulmuştur.

WFP, BM Genel Sekreteri ve FAO Genel Direktörü tarafından atanan bir İcra Direktörü ile dört yardımcısı tarafından yönetilir. WFP İcra Direktörü'nün görev süresi 5 yıldır ve bir kez yenilenebilmektedir. WFP İcra Kurulu’nda 36 üye yer almaktadır. Bu üyeler Kurul’a listeyle önerilerek BM Ekonomik ve Sosyal Konseyi (ECOSOC) ve FAO Konseyi tarafından seçilir. İcra kurulu yılda en az 3 defa toplanmaktadır.

Üye ülkeler kuruluşa yönelik yönlendirme çalışmalarını beş liste altında gerçekleştirirler: D listesinde ülkemizin de yer aldığı “donör” ülkeler yer alırken, genelde yardım alan ülkelerin bulunduğu diğer listelerden A listesinde Asya, B listesinde Afrika, C listesinde Latin Amerika ve E listesinde de Doğu Avrupa ülkeleri yer almaktadır.

Kuruluşun yardım kaynaklarını büyük ölçüde ülkelerin gönüllü katkıları oluşturmaktadır. Ancak son yıllarda WFP’nin özel sektör ve sivil toplum kuruluşlarından da önemli miktarda katkı sağlamaya çalıştığı gözlemlenmektedir. WFP mevcut durumda 80’i aşkın ülkede açlıkla mücadele amacıyla programlar yürütmekte olup, anılan ülkelerin tam listesine ve yürütülen programlarla ilgili bilgilere WFP’nin internet adresinden ulaşılabilmektedir.

WFP, çalışmalarının barış ve güvenliğe katkıları dolayısıyla 2020 yılında Nobel Barış Ödülüne layık görülmüştür.

Türkiye ile İlişkiler

Ülkemiz WFP’nin İcra Kurulu çalışmalarına düzenli ve aktif katılım sağlamaktadır. Ayrıca, donör ülkeleri kapsayan D listesi grubu üyesi olarak, anılan grubun çalışmalarını yakından takip etmektedir.

Türkiye, 2004-2012 döneminde BM’ye yıllık katkılarımız çerçevesinde WFP’ye gönüllü katkıda bulunmuştur. 2012’den sonraki beş yıllık dönemde ise, 2013 ve 2015 yıllarında ülkemizdeki Suriyeliler ile Suriye ve Irak’taki ihtiyaç sahipleri için kullanılmak ve gıda alımları ülkemizdeki tedarikçilerden yapılmak şartıyla gönüllü katkılarını sürdürmüştür.

WFP, Suriye krizinin ortaya çıkmasıyla birlikte 2012 yılında ülkemizdeki Suriyelilere yönelik yardım faaliyetlerine başlamıştır. Suriye krizi öncesinde ülkemizde temsilciliği bulunmayan WFP’nin halihazırda Ankara’daki ofisinin dışında Gaziantep, Hatay, İstanbul, İzmir, Mersin ve Şanlıurfa’da ofisleri mevcuttur.

WFP halihazırda ülkemize ilişkin faaliyetlerini 2023-2025 WFP Türkiye Ülke Stratejik Planı kapsamında sürdürmektedir.

Türkiye, WFP’nin öndegelen tedarikçileri ve ortakları arasında yer almaktadır.