Uluslararası Teşkilat Künyesi

Üye Ülkeler:

Bahreyn, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Suudi Arabistan, Umman, Katar, Kuveyt

Türkiye’nin Üyelik Durumu:

Üye Değil / Stratejik Diyalog Ortağı

Teşkilatın Tarihi

KİK’in kurulmasına 4 Şubat 1981 tarihinde Riyad’da toplanan altı ülkenin Dışişleri Bakanlarınca karar verilmiş; Teşkilat şartı 25 Mayıs 1981 tarihinde Abu Dabi’de imzalanmıştır. Teşkilatın tam adı “Körfez Arap Ülkeleri İşbirliği Konseyi” (Cooperation Council for the Arab States of the Gulf) olmakla birlikte, Teşkilat kısaca Körfez İşbirliği Konseyi – KİK (Gulf Cooperation Council - GCC) olarak anılmaktadır.

KİK Genel Sekreterliği, kurulduğu tarihten bu yana Riyad’dadır. KİK’in temel organları; Yüksek Konsey, Bakanlar Konseyi ve Genel Sekreterlik’tir.

Yüksek Konsey, KİK üyesi ülkelerin Devlet Başkanlarından oluşmaktadır ve Teşkilatın en üst organıdır. Başkanlık üye ülkeler arasında alfabetik sıraya göre her yıl el değiştirmektedir.

Bakanlar Konseyi, üye ülkelerin Dışişleri Bakanlarından oluşmaktadır. Bakanlar Konseyi, düzenli olarak üç ayda bir, yılda dört defa toplanmaktadır.

Bakanlar Konseyinin dışında, üye ülkelerin diğer Bakanlarının bir araya gelmesiyle oluşan Bakanlar Komiteleri de mevcuttur (Maliye, Sağlık gibi).

Genel Sekreter, Yüksek Konsey tarafından atanmaktadır. Genel Sekreterin altında, Siyasi, Ekonomik, İnsan ve Çevre, Güvenlik ve Askeri işlerden sorumlu beş Genel Sekreter Yardımcısı görev yapmaktadır.

Genel Sekreterliğin idari yapısı, Siyasi İşler, Ekonomik İşler, İnsan ve Çevre İşleri, Güvenlik İşleri, Askeri İşler, Hukuk İşleri, Genel Sekreterin Ofisi, Mali ve İdari İşler, Patent Bürosu, İdari Gelişim Birimi, İç Denetim Birimi, Enformasyon Merkezi, Brüksel’deki KİK Delegasyonu, New York’taki KİK Delegasyonu ve Bahreyn’deki Telekomünikasyon Bürosundan oluşmaktadır.

Kasım 1981’de KİK Ülkeleri Ekonomik Anlaşması imzalanmıştır. Sözkonusu anlaşma, KİK Serbest Ticaret Alanını kurmuştur. Bahsekonu Anlaşmanın yerini, 31 Aralık 2001 tarihinde Muskat’ta imzalanan yeni Ekonomik Anlaşma almıştır. Yeni Ekonomik Anlaşma, gümrük birliği, ortak pazar, ekonomik ve mali birlik, kalkınma entegrasyonu, insan kaynakları gelişimi, bilimsel ve teknik araştırmalar alanında işbirliği, ulaştırma, iletişim ve altyapı bölümlerinden oluşmaktadır. Bu anlaşma ile KİK ülkeleri arasında gümrük birliği, ortak pazar ve ekonomik ve mali birliğin kurulmasına karar verilmiştir.

KİK ülkeleri arasındaki ortak pazar uygulaması, öngörülenden bir yıl gecikmeli de olsa 1 Ocak 2008 tarihinde başlatılmıştır. Kademeli bir şekilde hayata geçirilecek ortak pazar uygulamaları çerçevesinde, KİK ülkeleri vatandaşlarının, Körfez bölgesindeki tüm kamu ve özel kuruluşlarda çalışma hakkına sahip olmaları, gayrimenkul alıp satmaları, ülkeler arasında serbest dolaşımdan faydalanmaları ve eğitim ile sağlık olanaklarından yararlanmaları hedeflenmektedir.

KİK Genel Sekreterliği görevini 1 Şubat 2023 tarihinden bu yana Kuveyt vatandaşı Jasem Mohamed Albudaiwi yürütmektedir.

Türkiye-KİK İlişkileri

Ülkemizin KİK ile kurumsal ilişkisinin başlangıcını 30 Mayıs 2005 tarihinde Manama’da imzalanan “Türkiye Cumhuriyeti ve Körfez Arap Ülkeleri İşbirliği Konseyi Üyesi Ülkeler Arasında Ekonomik İşbirliğine İlişkin Çerçeve Anlaşma” teşkil etmektedir. Anlaşma çerçevesinde ekonomik konulardaki işbirliği faaliyetlerinin izlenmesi ve yeni işbirliği alanlarının belirlenmesi öngörülmekte olup, bu amaçla “Ekonomik İşbirliği Ortak Komitesi”nin kurulması kararlaştırılmıştır.

Ülkemizle KİK arasında stratejik diyalog mekanizması tesis eden Mutabakat Muhtırası, 2 Eylül 2008 tarihinde Cidde’de yapılan Türkiye-KİK Dışişleri Bakanları Toplantısında imzalanmıştır. Anılan stratejik diyalog mekanizması ilişkilerin ekonomik alanın yanı sıra siyasi ve kültürel alanlarda da derinleştirilebilmesine zemin hazırlamıştır.

Sözkonusu Mutabakat Muhtırası, KİK ile ilişkilerimizi kurumsal bir temele oturtmaktadır. Türkiye, KİK’in böyle bir mekanizma kurduğu ilk ülkedir. Türkiye-KİK Yüksek Düzeyli Stratejik Diyalog mekanizması kapsamında sonuncusu 9 Haziran 2024 tarihinde Doha’da olmak üzere Dışişleri Bakanları seviyesinde bugüne dek altı toplantı gerçekleştirilmiştir. Sayın Cumhurbaşkanımız keza, 5 Aralık 2023 tarihinde Doha’da gerçekleştirilen 44. KİK Zirvesine onur konuğu olarak katılmıştır.

Ülkemiz ile KİK arasında 2005 yılında başlayan ve 2010 yılında askıya alınan Serbest Ticaret Anlaşması (STA) müzakerelerinin tekrar başlatılması için yapılan teknik görüşmelerde uzlaşıya varılmıştır. KİK Genel Sekreteri Jasem Mohamed Albudaiwi, 21 Mart 2024 tarihinde ülkemizi ziyaret ederek Ticaret Bakanımız Sayın Ömer Bolat’la birlikte Türkiye ile KİK arasındaki STA müzakerelerinin yeniden başlatılmasına ilişkin Ortak Bildiri’yi imzalamıştır.