CİBUTİ DIŞİŞLERİ VE ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ BAKANI MAHAMOUD ALİ YOUSSOUF-
[SİMULTANE TERCÜME]
https://www.youtube.com/live/eHGUOpeVK-Q?si=GUcIzMfIbseYuIW7
MORİTANYA DIŞİŞLERİ BAKANI MOHAMED SALEM OULD MERZOUG- [SİMULTANE TERCÜME]
https://www.youtube.com/live/eHGUOpeVK-Q?si=sq7o90C9E5tY2UZR&t=119
AFRİKA BİRLİĞİ KOMİSYONU BAŞKANI MOUSSA FAKİ MAHAMAT- [SİMULTANE TERCÜME]
https://www.youtube.com/live/eHGUOpeVK-Q?si=rwMV45Oc5zQslZ3o&t=589
DIŞİŞLERİ BAKANI HAKAN FİDAN- Değerli basın mensupları, Türkiye-Afrika
Ortaklığı Bakanlar Gözden Geçirme Konferansı’nın üçüncüsünü çok şükür
başarıyla tamamlamış durumdayız. Bu konferanslar serisini ilk kez bir
Afrika ülkesinde topladık. Öncelikle, bizlere mükemmel biçimde ev sahipliği
yapan değerli meslektaşım Cibuti Dışişleri Bakanı Sayın Youssouf’a en içten
şükranlarımızı sunmak istiyorum. Ayrıca, Cibuti Cumhurbaşkanı Sayın Ismail
Omar Guelleh’ye de verdikleri desteklerden ötürü şükranlarımızı ve
saygılarımızı arz etmek istiyorum.
Cibuti, Sayın Guelleh’nin liderliğinde Afrika’daki en önemli ortaklarımızın
arasında yer almakta. Önümüzdeki dönemde de Cibuti’yle yakın iş birliği
içerisinde inşallah çalışmaya devam edeceğiz. Cibutili kardeşlerimizin ev
sahipliğine ilaveten, Afrika Birliği Dönem Başkanlığını yürüten Moritanya
Dışişleri Bakanı Sayın Merzoug ve Afrika Birliği Komisyonu Başkanı Sayın
Mahamat’a konferansa yaptıkları katkılardan dolayı ayrıca teşekkürlerimi
iletiyorum.
Kıymetli basın mensupları, farklı bölgelerde çok sayıda sorunla karşı
karşıyayız. Sadece çatışmalardan bahsetmiyorum. Gıda güvenliği, borç krizi
ve iklim değişikliği gibi pek çok meseleye çözüm bulmak zorundayız. Ancak
ne yazık ki, mevcut uluslararası sistem bize bu imkanı sağlayamıyor.
Küresel kurumlar İkinci Dünya Savaşı sonrası döneme göre dizayn edilmiş
durumdalar, bugünün gerçeklerini yansıtmıyorlar. Yeterince adil, etkin ve
kapsayıcı değiller. Tarihi haksızlıkları yeniden üreten bu sistemin
değişmesinin zorunlu olduğuna inanıyoruz ve bu kaçınılmaz değişim mevcut
uluslararası sistemin göz ardı ettiği Afrika’nın öncülüğünde
gerçekleşecektir.
Değerli basın mensupları, biz Türkiye olarak bu zorlu yolda Afrika
kıtasıyla beraber yürümek istiyoruz. İlişkilerimizi karşılıklı saygı ve
güvene dayandırıyoruz. Attığımız her adımda eşit ortaklık ve karşılıklı
fayda anlayışıyla hareket ediyoruz. Bu kıtanın zenginliklerini azaltmak
değil, artırmak istiyoruz. Afrika’nın sorunlarına Afrikalı çözümler
bulunması gerektiğine inanıyoruz. Geliştirdiğimiz projelerin Afrika’ya
kalıcı ve sürdürülebilir katkılar sunmasını hedefliyoruz. Afrika
politikamızı kamu kurumlarımızın, özel sektörümüzün ve sivil toplum
kuruluşlarımızın çalışmalarını kapsayan bütüncül bir anlayışla icra
ediyoruz. Ne mutlu ki, Afrika’yla iş birliğimiz çok boyutlu bir nitelik
kazandı. Afrika’da halihazırda 44 Büyükelçiliğimiz ve 6 Başkonsolosluğumuz
bulunmakta. Afrika ülkelerinin ise Ankara’daki Büyükelçiliklerinin sayısı
38’e ulaşmış durumda. Kıta dışından Afrika’ya en çok ziyarette bulunan
lider Sayın Cumhurbaşkanımızdır. TİKA, Yunus Emre ve Maarif Vakfı gibi
kuruluşlarımız tüm Afrika sathında çok sayıda projeye imza atıyorlar.
Afrika’yla gelişen iş birliğimiz ekonomik alanda da karşılığını buluyor.
2003 yılında 5,4 milyar Dolar olan toplam ticaret hacmimiz, 2023 yılında
neredeyse 7 kat artarak 35 milyar Dolara ulaşmış durumda. Afrika ülkelerine
yaptığımız doğrudan yatırımların toplamı ise 7 milyar Doları geçti. Türk
şirketleri yaklaşık 85 milyar Dolar değerinde 1800’den fazla projeye imza
attılar. Tabii ki bu rakamlarla yetinmiyoruz, Cumhurbaşkanımızın da ifade
ettiği gibi önümüzdeki dönemde de Afrikalı ortaklarımızla beraber yeni
fırsat alanlarını keşfetmeye hep beraber inşallah devam edeceğiz.
Değerli basın mensupları, Konferansımızın Afrika Birliği’yle önemli bir
ivme kazandırdığına inanıyoruz. Konferans kapsamında, 3. Türkiye-Afrika
Ortaklık Zirvesi’nde alınan kararların takibini yaptık, 2022-26 Ortak Eylem
Planı’nda yer alan hedeflerde kaydedilen ilerlemeleri değerlendirdik. 2026
yılında gerçekleştirilmesi planlanan 4. Türkiye-Afrika Ortaklık Zirvesi’nin
hazırlıklarını da ele alma imkanız oldu. Ayrıca Afrika Birliği’yle hayata
geçireceğimiz faaliyetleri takip etmek üzere bir Ortak İzleme ve
Değerlendirme Çalışma Grubu kurulması üzerinde mutabık kaldık. Konferans
sonucunda kabul ettiğimiz Ortak Bildiri ve 2022-24 Ortak Uygulama Raporu
bundan sonraki çalışmalarımıza da yol gösterecek.
Değerli arkadaşlar, Türkiye Afrika’da huzur ve istikrar olmasını istiyor.
Bu amaçla bizden destek talep eden dostlarımıza yardım eli uzatıyoruz.
Terörle mücadele alanında tecrübelerimizi paylaşıyoruz. Arabuluculuk
faaliyetleri yürütüyoruz.
Konferans vesilesiyle yaptığımız temaslarda başta Ortadoğu olmak üzere
bölgesel ve uluslararası gelişmeleri de ele aldık. Netanyahu hükümeti
sadece Orta Doğu ülkeleri için değil, küresel düzeyde bir tehdit kaynağı
haline gelmiştir. Gazze’de soykırıma her türlü yöntemle devam eden
Netanyahu’nun niyeti iki devletli çözümü tamamen ortadan kaldırmaktır.
Ayrıca savaşın, başta Lübnan olmak üzere, başka yerlerde de
yaygınlaştırılmak için çaba gösterildiğini görüyoruz. İsrail’in
uluslararası hukuku daha fazla ihlal etmesine hep beraber engel olmalıyız.
Bildiğiniz üzere İsrail aleyhine Uluslararası Adalet Divanı’nda açılan
davaya Güney Afrika Cumhuriyeti öncülük etmişti. Afrika ülkelerinin küresel
vicdanın sesi haline gelmesi son derece önemlidir. Türkiye bu girişimi
sonuna kadar desteklemektedir.
Bu vesileyle, Türkiye’nin de öncülük ettiği bir girişimi sizlerle paylaşmak
istiyorum. Şu anda İsrail diğer ülkelerden silah ve mühimmat temin
edebildiği için bölgede terör estirebiliyor. İsrail’in silah ve mühimmat
satın almasına engel olmamız lazım. Bu konudaki duyarlılığımızı her
platformda sürekli gündeme getirmek zorundayız. İsrail’e silah satmanın
soykırıma ortak olmak anlamına geldiğini her fırsatta tekrarlamalıyız. Bu
anlayışla, İsrail’e silah ve mühimmat satışının durdurulması için tüm
ülkelere çağrı yapan bir ortak mektup kaleme aldık. 54 imzacısı bulunan bu
mektubu 1 Kasım’da Birleşmiş Milletler’e ilettik. Bu vesileyle, söz konusu
girişime destek veren Afrika ülkelerine ve uluslararası toplumun diğer
üyelerine teşekkürlerimi sunuyorum.
Değerli basın mensupları, bu konferansla Türkiye ve Afrika ortaklığının tüm
alanlarda daha da geliştirilmesine yönelik karşılıklı siyasi irademizi bir
kez daha göstermiş olduk. Değerli dostum ve kardeşim Cibuti Dışişleri
Bakanı Sayın Youssouf’a gösterdikleri misafirperverlikleri için tekrar
şükranlarımı sunuyorum, hepinize ilginiz için çok teşekkür ediyorum.
SORU- İki soru sormak istiyorum, ilki Sayın Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri
Bakanı Hakan Fidan’a. Diğer sorum da Cibuti ve Moritanya Dışişleri
Bakanlarına olacak.
Sayın Bakanım, konuşmanızda Afrika politikasının nasıl bütüncül bir anlayış
olduğundan bahsettiniz, çok boyutlu bir nitelik kazandığından bahsettiniz.
Ben biraz bölgede kalıcı barışın tesisi için Türkiye’nin attığı adımlar
üzerine bir soru sormak istiyorum. Özellikle Etiyopya ve Somali arasında
Türkiye tarafından başlatılan Ankara Süreci hakkında bize biraz bilgi
verebilir misiniz?
İkinci sorum diğer Bakanlara olacak. Türkiye’nin Afrika’daki arabuluculuk
faaliyetleri hakkında ne düşündüklerini duymak istiyoruz.
DIŞİŞLERİ BAKANI HAKAN FİDAN- Sorunuz için çok teşekkür ederim. Konuşmamda
da ifade ettim, Türkiye’nin Afrika politikası bütüncül bir politika.
Ekonomik, kalkınma, sosyal, eğitim, sağlık alanlarında olduğu gibi, ayrıca
güvenlik, terörle mücadele ve bölgesel barış ve istikrarı da içermekte.
Özellikle Afrika’daki belli kalkınma sorunlarının çatışmalardan
kaynaklandığını, ihtilaflardan kaynaklandığını maalesef acı tecrübelerle
görüyoruz. Bizim kendi bölgemizde de esas itibariyle bunlar var. Biz Türkiye
olarak bizimle hukuku bulunan ülkeler nezdinde çatışmaların sonlandırılması
için elimizden geleni yapıyoruz. Etiyopya ve Somali arasındaki gerilimin
giderilmesi için ve aralarındaki ihtilafın bir anlaşmayla sonuçlanması için
bir süreç başlattık, Ankara Süreci biliyorsunuz. Temmuz’dan itibaren üç
görüşmemiz oldu, iki ülkenin Dışişleri Bakanlarıyla, ikisi Ankara’da,
birisi New York’ta; Temmuz, Ağustos ve Eylül aylarında. Şimdi
geliştirdiğimiz bir perspektif var, çerçeve var. Bunu taraflara uygun bir
hale getirmeye çalışıyoruz. Aslında meselenin özüne indiğimiz zaman, mesele
hem tarihi bir konu hem güncel bir konu. Tabii her iki liderin de tarihten
taşıdıkları birtakım baskı unsurlarından biraz kurtulup, günümüz
ihtiyaçlarına göre karar vermeleri gerekmekte. Biz de Türkiye olarak bu
konuda kolaylaştırıcı rolü açıkçası sağlamaya çalışıyoruz. Meselenin özüne
indiğimiz zaman, Somali’nin egemenliğinin ve toprak bütünlüğünün
tanınmasına ihtiyaç var. Etiyopya’nın ise barışçıl yöntemlerle ticari
olarak denize açılmasına ihtiyaç var. Etiyopya biliyorsunuz denize kıyısı
olmayan, oldukça büyük nüfusa sahip bir ülke. Ticareti tamamıyla deniz
üzerinden gerçekleşmekte ve dolayısıyla onların denize erişime ihtiyacı
var, Somali’nin ise egemenlik ve toprak bütünlüğünün kayıtsız şartsız
tanınmasına. Biz bunu esas alan bir çerçeve anlaşmasını hayata geçirmek
için taraflarla çalışıyoruz. Cibuti’ye bu vesileyle yaptığım ziyaretim
esnasında, Cibutili meslektaşımla da aslında bu konuları ele alma imkanımız
oldu. Şöyle ki; biliyorsunuz Cibuti’nin Etiyopya’ya sınırı var, Etiyopya an
itibariyle özellikle deniz ticareti ihtiyacını hem ithalat hem ihracat
olarak Cibuti limanları üzerinden gerçekleştirmekte. Buradaki aldığımız
bilgiler bundan sonra da yapacağımız görüşmelerde, özellikle Etiyopya ve
Somali’yle ilgili geliştireceğimiz fikirlerde etkili olacaktır diye
düşünüyorum. Bu konuda çalışmaya devam edeceğiz.
CİBUTİ DIŞİŞLERİ VE ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ BAKANI MAHAMOUD ALİ YOUSSOUF -
[SİMULTANE TERCÜME]
https://www.youtube.com/live/eHGUOpeVK-Q?si=ZgkeEKrc9S9QI_0e&t=1575
SORU- [SİMULTANE TERCÜME]
https://www.youtube.com/live/eHGUOpeVK-Q?si=DTeRfzmlCCdgZPrx&t=1700
MORİTANYA DIŞİŞLERİ BAKANI MOHAMED SALEM OULD MERZOUG - [SİMULTANE TERCÜME]
https://www.youtube.com/live/eHGUOpeVK-Q?si=fbtDzPI6s47PpyRD&t=1749
AFRİKA BİRLİĞİ KOMİSYONU BAŞKANI MOUSSA FAKİ MAHAMAT- [SİMULTANE TERCÜME]
https://www.youtube.com/live/eHGUOpeVK-Q?si=31DrZH6SJrHuIiTL&t=1978
DIŞİŞLERİ BAKANI HAKAN FİDAN- Sorunuzun cevabına geçmeden önce özellikle
vermiş oldukları Türkiye-Afrika Birliği ilişkilerinin süreçleriyle ilgili
izahlar, açıklamalar gerçekten her türlü takdirin ötesinde. Kendilerine
teşekkür ediyorum.
Değerli basın mensupları, az önce söylemiştim, Somali ve Etiyopya örneğinde
olduğu gibi. Sudan meselesini, Sudan’daki çatışmayı da, iç savaşı da
yakından takip ediyoruz. Maalesef buradaki gelişmeler bizim için çok üzücü
gelişmeler. Özellikle insani boyut dayanılmaz bir noktaya gelmiş durumda.
Sivillerin kayıpları, yerlerinden edilmiş milyonlarca insan şu anda gıdaya,
suya, ilaca ulaşamayan sivil nüfus gerçekten uluslararası toplumun
dikkatinden kaçmamalı. Tıpkı Gazze’ye yoğunlaştığımız gibi Sudan’daki aç,
biilaç, susuz, savunmasız insanların yardımına da koşmamız gerekiyor. Bu
konuda, özellikle insani yardım konusunda Sudan’a yönelik bir seferberliği
başlatmamız gerekiyor hep beraber. Türkiye’nin yaptığı insani yardımlar
var, Port Sudan’a ve başka yerlere gönderiyoruz bunları düzenli olarak.
Ama, ifade ettiğim gibi, bunu kesintisiz bir şekilde uluslararası düzeyde
yapmamız gerekiyor. Ama daha da önemlisi, tabii bu sefalete, trajediye,
insanların acı çekmesine, ölmesine sebep olan çatışmanın durması. Bu konuda
her iki tarafla temas halindeyiz. Ayrıca, Suudi Arabistan ve Amerika’nın
öncülüğünde başlatılan Cidde Sürecini de çok yakından takip ediyoruz. Bu
süreç şu ana kadar belli toplantıları yaptı, birkaç ülkeyle başladı, daha
sonra bünyesine Mısır ve Birleşik Arap Emirlikleri’ni de kattı. Ama an
itibariyle, şu anda tarafların savaşı durdurmasını sağlayacak bir gelişme
olmadı. Umarız, inşallah yakında olur. Biz Türkiye olarak bu konuda
elimizden gelen her şeyi yapmaya hazır olduğumuzu Cidde Sürecindeki
arkadaşlarımıza ilettik. Ama onun da ötesinde, her iki tarafla da konuşarak
ifade ettiğim gibi, gerekli telkinlerimizi yapıyoruz. Bunun gerçekten
Sudan’ın altyapısını ve üstyapısını yıkımına neden olduğunu, savaş devam
ederse artık yaşanacak yer, yaşayacak da insan kalmayacağını mümkün olan en
yüksek tonda iletiyoruz. Ama ifade ettiğim gibi şu anda önceliğimiz,
yürüyen sürecin netice almasını beklemek. Belki sürece göre biz de yeni bir
diyalog formatında bulunabiliriz. Teşekkür ediyorum.
CİBUTİ DIŞİŞLERİ VE ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ BAKANI MAHAMOUD ALİ YOUSSOUF -
[SİMULTANE TERCÜME]
https://www.youtube.com/live/eHGUOpeVK-Q?si=NkDVGL7tFAjwYYCm&t=2321
* Interpress deşifresidir.