2007 yılı büyük tasavvuf üstadı, hümanist ve şair Mevlâna Celaleddin Rumi’nin 800. doğum yıldönümüdür. UNESCO, Mevlana’nın mesajının, Örgütün hedefleri ve misyonu ile uyumunu dikkate alarak, Türkiye, Afganistan ve Mısır’ın önerisi üzerine, Mevlana’nın doğumunun 800. yıldönümü dolayısıyla 2007 yılında düzenlenecek kutlamalara katılma kararı almıştır. Keza, UNESCO İcra Kurulu’nun 175’inci toplantısında, Türkiye, Afganistan ve İran’ın önerisi ve 58 üyenin desteğiyle alınan karar uyarınca, Mevlana’nın doğum yıldönümü vesilesiyle 2007 yılı Eylül yılında bir hatıra madalyası çıkartılmıştır.

Öte yandan, Mevlevi Sema ayini UNESCO tarafından 2005 yılında İnsanlığın Sözlü ve Somut Olmayan Mirasına ait bir Başyapıt olarak ilan edilmiştir. Diğer bir ifadeyle, Mevlana’nın öğretisinin özgün ve sembolik bir ifadesi olan Sema Ayini, İnsanlığın Sözlü ve Somut Olmayan Mirası listesine alınmıştır.

Mevlâna’nın, bugün Afganistan toprakları içerisinde yeralan Belh kentinde 30 Eylül 1207’ye rastlayan bir tarihte doğduğu varsayılmaktadır. Mevlâna Belh’den göçettikten sonra 21 yaşına geldiğinde, Selçuklu İmparatorluğu döneminde Konya’ya yerleşmiş ve hayatının geri kalanını burada geçirmiştir. Mevlana 17 Aralık 1273’de Konya’da vefat etmiştir. Ölüm günü anma törenleri, düğün günü ya da vuslat günü manasına gelen “Şeb-i Arûs“ olarak adlandırılmaktadır.

Mevlâna 5 önemli manzum ve mensur eser vermiştir. Mesnevi, eserleri arasında en önemlisi olarak kabul edilmektedir. Mesnevî her ne kadar klâsik Doğu edebiyatının bir şiir tarzı ise de "Mesnevî" denildiği zaman akla "Mevlâna'nın Mesnevî'si" gelir. Mevlâna, Kâtibi Hüsameddin Çelebi'nin söylediğine göre, Mesnevî beyitlerini Meram'da gezerken, otururken, yürürken hatta sema ederken söylemiştir.

Halen Mevlâna Müzesi'nde sergilenen 1278 tarihli, elde bulunan en eski Mesnevî nüshasına göre, beyit sayısı 25618 dir.

Diğer eseri Dîvân-ı Kebîr "Büyük Defter" veya "Büyük Dîvân" manasına gelir. Mevlâna'nın çeşitli konularda söylediği şiirlerin tamamı bu dîvândadır. Dîvân-ı Kebîr 21 küçük dîvân (Bahir) ile Rubâî Dîvânı'nın bir araya getirilmesiyle oluşmuştur. Dîvân-ı Kebîr'in beyit adedi 40.000’i aşmaktadır. Mevlâna, Dîvân-ı Kebîr'deki bazı şiirlerini Şems Mahlası ile yazdığı için bu dîvâna, Dîvân-ı Şems de denilmektedir. Dîvânda yer alan şiirler vezin ve kafiyeler göz önüne alınarak düzenlenmiştir.

Fihi Ma Fih (Onun içindeki içindedir), Mevlâna'nın çeşitli meclislerde yaptığı sohbetlerin, oğlu Sultan Veled tarafından toplanması ile meydana gelmiştir. 61 bölümden oluşmaktadır. Bu bölümlerden bir kısmı, Selçuklu Veziri Süleyman Pervane'ye hitaben kaleme alınmıştır. Eserde bazı siyasi olaylara da temas edildiğinden, aynı zamanda tarihi bir kaynak olarak da kabul edilmektedir. Eserde cennet ve cehennem, dünya ve âhiret, mürşit ve mürîd, aşk ve semâ gibi konular işlenmiştir.

Mecâlis-i Seb'a (Yedi Meclis), adından da anlaşılacağı üzere Mevlâna'nın yedi meclisinin, diğer bir deyimle vaazının not edilmesinden meydana gelmiştir. Mevlâna'nın vaazları, Çelebi Hüsameddin veya oğlu Sultan Veled tarafından not edilmiş, ancak özüne dokunulmamak kaydı ile eklentiler yapılmıştır. Mektubat, Mevlâna'nın başta Selçuklu Hükümdarlarına olmak üzere, devrin ileri gelenlerine nasihat için, kendisinden sorulan ve halli istenilen dini ve ilmi konularda aydınlatmak için yazdığı 147 adet mektuptur.

Mevlâna’nın düşünce ve eserlerinin ana teması ve mesajı Tanrı’ya ve Tanrı’nın yarattıklarına duyulan aşktır. Felsefesinin odağında insanlık vardır. Amacı insanı kamile ulaşmak ve diğerlerinin de bu düzeye ulaşmasına yardımcı olmaktır. Sema, Mevlevilikte Tanrı’ya ulaşmanın, onunla bir olmanın, ilahi hakikate erişmenin bir yolu olarak görülmüştür. Günümüzde Mevlana’nın mesajı ve öğretisi her din ve kültürden insanı kendisine çekmekte ve bu mesaj barış ve ahenk içinde yaşamanın yolunu göstermektedir.

8-12 Mayıs 2007 tarihlerinde İstanbul ve Konya’da Uluslararası Mevlana Sempozyumu düzenlenmiştir. Açılışı İstanbul’da Atatürk Kültür Merkezi’nde, kapanışı Konya’da Mevlânâ Kültür Merkezi’nde yapılan sempozyuma ülkemizden ve 32 yabancı ülkeden fikir ve kanaat önderi, bilim, kültür ve sanat adamı katılmıştır. Toplam katılımcı sayısı 400’e ulaşmıştır.

Sempozyum çerçevesinde yurtiçinden 65 ve yurtdışından 100 olmak üzere toplam 165 bilim adamı tebliğ sunmuştur.

En önemli etkinliğimiz ise dünyanın farklı yerlerinde düzenlenen Mevlana’yı anma özel programları olmuştur. Genel olarak tasavvuf müziği, Sema ayini, konferans ve sergileri içeren sözkonusu etkinlikler de tamamlanmıştır. Bu çerçevede, gerçekleştirilen etkinliklerin programı aşağıda sunulmuştur:

Ayrıca, Vaşington'da, Washington Büyükelçiliğimiz denetim ve yönetiminde 14 ve 15 Mart 2007 akşamları iki önemli anma etkinliği başarıyla düzenlenmiştir.

Öte yandan, Mevlâna’nın doğum yıldönümü vesilesiyle PTT tarafından 8 Mayıs 2007 tarihinde bir özel anma pulu tedavüle sunulmuştur. Ayrıca, Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü tarafından anma paraları çıkarılmıştır.

Mevlana’nın manevi mirası

Yaşamını "Hamdım, piştim, yandım" sözleri ile özetleyen Mevlâna ölüm gününü yeniden doğuş günü olarak kabul ediyordu. O öldüğü zaman sevdiğine, yani yaradanına kavuşacaktı. Onun için Mevlâna ölüm gününe düğün günü veya gelin gecesi manasına gelen "Şeb-i Aruz" diyordu ve dostlarına ölümünün ardından üzülmeyin diyerek vasiyet ediyordu.

Onun düşüncesinde ve fikirlerinde ölüm hiçbir zaman yokluk olarak kabul edilmemektedir. "Ölümümüzden sonra mezarımızı yerde aramayınız, bizim mezarımız ariflerin gönüllerindedir" diyerek gönüllerdeki ölümsüzlüğe dikkat çekmiştir.

Mevlâna’dan:

Birisi güzel bir söz söylüyorsa bu,
Dinleyenin dinlemesinden, anlamasından ileri gelir

- - -