Tunus'un Siyasi Görünümü

Tunus, Akdeniz, Kuzey Afrika ve Güney Avrupa bakımından stratejik konumu nedeniyle 16. yy’da Osmanlı İmparatorluğu ile İspanya arasında hâkimiyet mücadelesine sahne olmuştur. Yaklaşık 40 yıl süren mücadele sonunda Tunus toprakları 1574’te Osmanlı hâkimiyetine geçmiştir. Tunus, Avrupa’nın Akdeniz ve Atlas Okyanusu kıyılarına yönelik olarak 17. yy’ın ilk yarısında yoğunlaşan deniz akınlarının da önemli üslerinden birini teşkil etmiştir.

Osmanlı hâkimiyeti 1881’de Fransız işgali ile son bulmuştur. 75 yıl süren (1881-1956) Fransız sömürge idaresinin ardından 20 Mart 1956 tarihinde bağımsızlığını ilan eden ülkede Tunus Krallığı kurulmuştur. Krallık bir yıl sonra son bularak Cumhuriyet rejimine geçilmiştir.

İlk Cumhurbaşkanı Habib Bourgiba’nın 30 yıllık idaresinin (1957-1987) ardından Dönemin Başbakanı Zeynel Abidin Bin Ali 7 Kasım 1987 tarihinde, adıgeçeni sağlık sorunları ve yaşlılık gerekçesiyle Anayasa’nın 57. maddesi uyarınca görevden uzaklaştırarak Cumhurbaşkanlığını devralmıştır.

25 Ekim 2009 tarihinde yapılan seçimde oyların yaklaşık %89’unu alarak beşinci kez Cumhurbaşkanlığı görevini üstlenen Zeynel Abidin Bin Ali, 17 Aralık 2010 tarihinde Sidi Bouzid kentinde bir gencin kendini ateşe vermesinin ardından işsizlik, zor yaşam koşulları ve yolsuzluğu protesto eden halkın gösterileriyle karşı karşıya kalmıştır. Bu gösteriler neticesinde 14 Ocak 2011’de görevi bırakmak ve ülkeden ayrılmak zorunda kalmıştır.

Tunus’ta demokratik dönüşüm sürecinin ve Arap Baharı’nın başlangıcını teşkil eden bu gelişme sonrasında, Kurucu Meclis’in Cumhurbaşkanlığına getirdiği Moncef Marzouki 2014’e kadar Cumhurbaşkanlığı görevini yürütmüştür. Yeni Tunus Anayasası da 26 Ocak 2014 tarihinde Ulusal Kurucu Meclis’te kabul edilmiştir.

2014’teki seçimleri kazanarak Cumhurbaşkanı olan Beji Caid Essebsi’nin 2019’de vefatı üzerine düzenlenen Cumhurbaşkanlığı seçimlerini %72,71 oy oranıyla Kais Saied kazanmıştır. Aynı yıl düzenlenen Parlamento seçimlerinde 217 sandalyeli Meclis’te Ennahda Partisi 52 sandalye ile en büyük grubu oluşturmuş, onu Tunus'un Kalbi Partisi (25) izlemiştir.

25 Temmuz 2021 tarihinde halkın protesto gösterileri düzenleyerek Hükümeti istifaya davet etmesi üzerine, Cumhurbaşkanı Kais Saied, Meclis’in faaliyetlerini askıya almış, 30 Mart 2022’de ise Meclis’i feshetmiştir.

Cumhurbaşkanı Saied tarafından 13 Aralık 2021’de ilan edilen Yol Haritası uyarınca Anayasa’da öngörülen ve güçlü bir Başkanlık sistemine geçişi öngören değişiklikler 25 Temmuz 2022 tarihinde referanduma sunulmuş ve katılım oranının %27.54’te kaldığı referandumda kabul edilmiştir.

Yol Haritasının diğer önemli aşamasını teşkil eden erken genel seçimlerin ilk turu 17 Aralık 2022 tarihinde düzenlenmiş, ancak katılım oranı % 11,22 gibi düşük bir düzeyde kalmıştır. Sözkonusu seçimlerin ikinci turu ise, 29 Ocak 2023 tarihinde yapılmış, katılım oranı %11,3 olarak gerçekleşmiştir.