Türkiye - Amerika Birleşik Devletleri Siyasi ve Ekonomik İlişkileri

Siyasi İlişkiler

Türk-Amerikan ilişkileri, 18. yüzyılın sonlarından itibaren, Akdeniz’deki Türk limanlarında sürdürülen deniz ticareti yolu ile gelişmiş ve Osmanlı Devleti ile ABD arasındaki ilk temaslar bu dönemde başlamıştır. ABD ile Cumhuriyet Türkiye’si arasındaki diplomatik ilişki tesisi 17 Şubat 1927 tarihinde Nota teatisi yoluyla yapılmıştır. İlişkiler, özellikle II. Dünya Savaşı’ndan sonra hızla gelişip derinleşmiştir.

ABD ile ülkemiz arasında NATO çerçevesinde uzun yıllara dayanan müttefiklik ilişkileri mevcuttur. Bu köklü ortaklık, Avrupa-Atlantik coğrafyasının barış ve istikrarına önemli katkılarda bulunmaktadır.

Günümüzde, ABD ile ilişkilerimiz çok boyutlu bir nitelik kazanmıştır. Son dönemde yaşanan bölgesel ve küresel gelişmelerin de etkisiyle ABD ile ilişkilerimizde yoğun bir temas trafiği yaşanmaktadır. ABD’yle her ne kadar görüş ayrılıklarımız (PKK/YPG/PYD, FETÖ, yaptırımlar) devam etse de birçok bölgesel ve küresel meselede benzer görüşlere sahip olmamız diyaloğumuzu yoğun şekilde gerçekleştirmemize olanak sağlamaktadır.

Parlamentolararası İlişkiler

ABD Kongresinde toplam üye sayısı 80 olan Türkiye Grubu’nun eş-başkanlıklarını Steve Cohen (D-Tennessee), Gerry Connolly (D-Virginia), Joe Wilson (R-South Carolina) ve Amata Coleman Radewagen (C-American Samoa) yürütmektedir. Öte yandan, 28. Dönem TBMM’de yer alan Türkiye-ABD Parlamentolararası Dostluk Grubunun başkanlığı İzmir Milletvekili Sayın Mehmet Muharrem Kasapoğlu (Ak Parti) tarafından deruhte edilmektedir.

Ekonomik İlişkiler

ABD ile ekonomik ve ticari ilişkilerimizin hukuki çerçevesini 1990 yılında yürürlüğe giren Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması; 1997’de yürürlüğe giren Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması ve 2000 yılında yürürlüğe giren Ticaret ve Yatırım Çerçeve Anlaşması (TIFA) teşkil etmektedir.

ABD’yle 2021 yılında 27,8 milyar dolar olan ikili ticaret hacmimiz 2022 yılında 32,1 milyar dolarla rekor bir düzeye ulaşmış, ülkemiz lehine 1,65 milyar dolar ticaret fazlası kaydedilmiştir. 2023 yılında ticaret hacmimiz 30,6 milyar dolar (TÜİK) olarak gerçekleşmiştir. Ülkemiz ile ABD arasındaki ikili ticaret hacminin 100 milyar dolara çıkarılması yönünde ortak hedef mevcuttur.

Ülkemizde ABD sermayesine sahip 2000’den fazla şirket bulunmaktadır. Karşılıklı yatırımlar artmaya devam etmektedir.

Türk Hava Yolları (THY), ABD’de 14 noktaya İstanbul’dan doğrudan uçuş gerçekleştirmektedir (Vaşington, New York, Los Angeles, Şikago, Houston, Boston, San Francisco, Miami, Atlanta, Newark, Dallas, Seattle, Detroit, Denver).

Ülkemizi 2021 yılında 363.427 ABD’li turist ziyaret etmiş; bu sayı 2022 yılında 1.015.363’e, 2023 yılındaysa 1.348.400’e yükselmiştir.