Siyasi İlişkiler
Türkiye-Çek Cumhuriyeti ilişkileri, Çekoslovakya’yla 1924'te diplomatik
ilişkilerimizin kuruluşundan bugüne kadar, ülkenin Almanya işgali altında
bulunduğu 1939-1945 dönemindeki kesinti ve takip eden Soğuk Savaş
yıllarının durağanlığı bir yana bırakılırsa, daima dostane olmuştur.
Çekoslovakya'nın demokrasiye geçtiği 1989'dan itibaren de ilişkilerimize
istikrarlı bir gelişme eğilimi hâkim olmuştur. Çekoslovakya'nın
bölünmesinden sonra 1 Ocak 1993'te kurulan Çek Cumhuriyeti, tarafımızdan
aynı gün tanınmıştır.
Cumhurbaşkanı düzeyindeki son ikili ziyaretler, Mayıs 2009’da ülkemizden
Çekya’ya ve Şubat 2012’de Çekya’dan ülkemize yapılmıştır. Başbakan
düzeyinde son ziyaret dönemin Başbakanı Babiš tarafından 2-4 Eylül 2019’da
ülkemize gerçekleştirilmiştir.
Dönemin Çekya Dışişleri Bakanı Lubomir Zaoralek 13 Aralık 2016’da ülkemizi
ziyaret etmiştir. Sayın Bakanımız ise 10-11 Haziran 2022 tarihlerinde
Çekya’ya resmi bir ziyaret gerçekleştirmiştir. Sözkonusu ziyaret Dışişleri
Bakanı düzeyinde 13 yıl aradan sonra Çekya’ya gerçekleştirilen ilk ziyaret
olmuştur.
Ekonomik İlişkiler
İkili Ticaretimiz (milyon ABD Doları)
YILLAR
|
İHRACAT
|
İTHALAT
|
DENGE
|
HACİM
|
2019
|
1.113
|
2.338
|
-1.225
|
3.451
|
2020
|
1.128
|
2.746
|
-1.618
|
3.874
|
2021
|
1.65
|
2.71
|
-1.06
|
4.36
|
2022 (Ekim)
|
1.59
|
2.32
|
-734
|
3.91
|
Kaynak: Ticaret Bakanlığı
İhraç edilen başlıca ürünler
Mücevher, karayolu taşıtları için aksam ve parçalar, alüminyumdan
çubuklar ve profiller, giyim eşyası
İthal edilen başlıca ürünler
Otomobiller, makinalar, mekanik cihazlar ve aletler, karayolu taşıtları
için aksam ve parçalar, elektrikli cihazlar, monitörler ve
projektörler, büro makineleri ve otomatik veri işleme makineleri
Çekya ile ikili ticaret hacmi hedefimiz 5 milyar Dolar olarak
belirlenmiştir. 2021 yılı itibariyle ticaret hacmimiz 4,35 milyar
Dolara ulaşmıştır. 2022 yılının ilk on ayında ise ticaret hacmimiz 3,91
milyar Dolar olarak gerçekleşmiştir.
Türkiye-Çekya 7. Dönem Karma Ekonomik Komisyon (KEK) toplantısı 17 Ekim
2019 tarihinde Prag'da düzenlenmiştir.
Türkiye ve Çekya arasında Ekonomi ve Ticaret Ortak Komitesi (ETOK) 17
Haziran 2021 tarihinde imzalanan deklarasyon ile teşkil edilmiştir.
Mekanizmanın I. Dönem Toplantısı İş Forumu ile birlikte, Çekya Sanayi ve
Ticaret Bakanı Jozef Sikela ve Sayın Ticaret Bakanımız Mehmet Muş
eşbaşkanlıklarında 20-21 Ekim 2022 tarihlerinde ülkemizde
gerçekleştirilmiştir.
Çek Cumhuriyeti’nin 2002-2022 Eylül döneminde ülkemizdeki doğrudan yatırım
miktarı 655 milyon Dolar’dır. Ülkemizde 86 adet Çekya sermayesine sahip
şirket faaliyet göstermektedir. Çek firmaları yatırımlarını enerji
sektörüne yoğunlaştırmıştır. Ayrıca ilaç sektöründe faaliyet gösteren Çek
firmaları da bulunmaktadır.
Ülkemizin 2002-2022 Eylül döneminde Çek Cumhuriyeti’ndeki doğrudan yatırım
miktarı 21 milyon Dolar’dır. Çekya’da 98 Türk firması faaliyet
göstermektedir. Genelde ticaret ve hizmet sektöründe aktif durumdaki Türk
firmalarının çoğu “fast food”, turizm, tekstil ve hediyelik eşya
sektörlerinde faaliyet gösteren küçük ölçekli/esnaf işletmesi
niteliğindedir.
Türkiye 2019 yılında Çek Cumhuriyeti'nde en fazla tercih edilen turizm
destinasyonu konumuna yükselmiş, yaklaşık 311 bin Çek turist ülkemizi
ziyaret etmiştir. 2022 Ekim ayı itibariyle de yaklaşık 285 bin Çek turist
ülkemize gelmiştir.
Kültür, Eğitim ve Konsolosluk İlişkileri
Çekya ve Avrupa’nın en eski üniversitelerinden Prag Charles
Üniversitesi’nde lisans, yüksek lisans ve doktora düzeyinde eğitim
veren bir Türkoloji kürsüsü 2008 yılında faaliyet göstermeye
başlamıştır.
2014-2021 döneminde Erasmus+ Programı çerçevesinde 924 Çek öğrenci ülkemize
gelmiş, 5.758 Türk öğrenci Çekya’ya gitmiştir. Program kapsamında Çekya,
Türk öğrencilerin gittiği ülkeler arasında beşinci, Türkiye'ye katılımcı
gönderen ülkeler arasında ise onuncu sırada yer almıştır.
Çek Cumhuriyeti’nde yaklaşık 4.500 vatandaşımız yaşamaktadır.
Birinci Dünya Savaşı'nda Rus ordusuyla savaşan Avusturya-Macaristan
ordusuna yardım amacıyla Ağustos 1916'da Çanakkale’den gönderilen 15’inci
Kolordu'ya mensup, Galiçya cephesinde yaralanarak veya hastalanarak şehit
olan yaklaşık 5.000 askerimizden 508'i Pardubice, 387'si Hodonin ve 295'i
de Vallaske Mezirici kentlerindeki şehitliklerde yatmaktadır.
Çekya’da Prag Büyükelçiliğimizin yanısıra, Ostrava ve Brno şehirlerinde
faal; Pilsen’de münhal Fahri Konsolosluğumuz bulunmaktadır.
Çekya’nın ise ülkemizde Büyükelçiliği ve İstanbul Başkonsolosluğu ile
Mersin ve Antalya’da faal, İzmir’de münhal Fahri Konsoloslukları
bulunmaktadır.