دستگاه دیپلماسی جمهوری ترکیه بر پایه سنت دیرینه و¬ ریشه¬دار دیپلماسی عثمانی بنیان نهاده شده است.

یکی از مهمترین دلایلی که باعث شده تا امپراتوری عثمانی بتواند صدها سال بر جغرافیایی گسترده حکمرانی کند در استفاده از سنت دیپلماسی قدرتمند خود به عنوان ابزاری تاثیرگذار نهفته است.

امور خارجه امپراتوری عثمانی تا قرن نوزدهم تحت نظارت رئیس الکتّاب اداره می¬شد. لیکن رئیس الکتّاب علاوه بر این امر، وظایف دیگری از جمله انجام مکاتبات دیوانی و ثبت اسناد خاصه دولتی را نیز برعهده داشته است. نخستین سفارتخانه دائمی در سال 1793در دوران سلطان سلیم سوم در لندن گشایش یافت و یوسف آگاه افندی به عنوان اولین سفیرکبیر دائمی منصوب شد. بدین گونه دولت عثمانی نیز اجرای دیپلماسی مبتنی بر اصول نمایندگی دائمی و روابط متقابل را آغاز کرد. سفرای عثمانی که در کشورهای اروپایی به انجام وظیفه مشغول بوده¬اند علاوه بر مدیریت روابط دوجانبه با جمع¬آوری اطلاعات از کشورهایی که در آن حضور داشتند نقش تسریع کننده در روند الگو¬پذیری از غرب و اصلاحات امپراتوری داشته و در صف اول نوسازی کشور قرار گرفتند.

در دوران سلطان محمود دوم به منظور ساماندهی سیستم رئیس الکتّابی با توجه به نیاز¬ها و شرایط دیپلماتیک روز، در آغاز اتاق ترجمه تاسیس شد. پادشاه در سال 1836 به دلیل افزایش امور خارجی و اهمیت یافتن آن، مقام رئیس الکتّابی را به سطح وزارت ارتقا داد. آخرین رئیس الکتّاب یوزقاتلی عاکف افندی بود که با رتبه مشیری به عنوان اولین وزیر وزارتخانه امور خارجیه منصوب شد.

پایه¬های سیاست خارجی دوران جمهوریت در سال¬های مبارزه ملی پی¬افکنده شد. بلافاصله پس از گشایش مجلس ملی کبیر ترکیه در تاریخ 23 آوریل 1920 به همراه تشکیل اولین دولت ملی وزارتخانه خارجیه نیز در تاریخ 2 می 1920 به صورت رسمی تاسیس شد و بکر سامی بیگ در راس آن قرار گرفت. وزارتخانه خارجیه که با حداقل امکانات تاسیس شده بود در دوران مبارزات ملی علیرغم تمامی سختی¬ها و افزایش روزافزون تماس¬های خارجی با تلاش فداکارانه انجام وظیفه کرده و نقش مهمی در روند منتج به قرارداد لوزان ایفا نموده است

وزارتخانه خارجیه پس از بنیانگذاری جمهوریت، توسعه تشکیلات خود را در داخل و خارج آغاز کرد. در سال 1927 نخستین ساماندهی گسترده قانونی در ساختار وزارتخانه خارجیه انجام شد و با «قانون شماره 1154» بنیان¬های ساختار امروزین وزارت امور خارجه پی افکنده شد.

از تاسیس جمهوریت ترکیه در 1923 تا کنون، اصول و دیدگاه¬های رهبر کبیر ترکیه، آتاترک رهنمون سیاست خارجی جمهوری ترکیه بوده و شعار «صلح در خانه، صلح در جهان» آرمان بنیادین سیاست خارجی ترکیه را تشکیل داده است. در این راستا کشور ما از سال¬های دهه 1930 میلادی سیاست خارجی فعال و صلح¬آمیز خود را پیگیری کرده¬است. در پرتو دیپلماسی موثری که منافع کشور و خسارات احتمالی ناشی از سوق پیدا کردن ترکیه به جنگ جهانی دوم را پیش چشم قرار می داد، علیرغم تمامی فشارها از ورود ترکیه به جنگ جهانی دوم جلوگیری شد.

فضای بین¬المللی شکل گرفته پس از جنگ جهانی دوم، سیاست خارجی ترکیه و به تبع آن ساختار و فعالیت¬های وزارت امور خارجه را در ابعاد مهمی شکل داده است. با گسترش سازمان¬های بین¬المللی اقتصادی و روابط اقتصادی خارجی پس از سال 1945، تامین منافع کشور در این حوزه نیز به عهده وزارت امور خارجه گذاشته شد.

به شکلی مشابه، متناسب با گسترش تلاش¬های روزافزون در راستای سازمان¬دهی و همکاری¬های سیاسی و اقتصادی بین¬المللی در دوران پس از سال 1945، علاوه بر پیشبرد روابط دوجانبه، امور چندجانبه¬ی سیاسی و اقتصادی نیز بخش اعظمی از عملکرد وزارت امور خارجه را تشکیل داده است و با افزایش سازمان-های بین¬المللی و فعالیت¬های دیپلماتیک چندجانبه، بر تعداد نمایندگی¬های دائمی کشور نیز افزوده شده است.

با گشایش مجدد نمایندگی¬های خارجی که به اجبار در دوران جنگ جهانی دوم بسته شده بودند و افزون بر آن گشایش نمایندگی¬های خارجی و نمایندگی¬های دائمی یادشده، نمایندگی-های خارجی وزارت خارجه از دهه¬ی 1950 تا کنون افزایش چشمگیری یافته است.

همزمان با سال های دهه 70 میلادی تروریسم سازمان یافته و برنامه ریزی شده ارمنی که منسوبین نمایندگی های خارجی ما و اعضای خانواده آنها را هدف قرار داده بود به وقوع پیوست. در نتیجه سوء قصدهای گروهک تروریستی ارمنی آسالا و سوءقصد های گروهک تروریستی 17 نوامبر فعال در یونان علیه دیپلمات ها و کارکنان ترک، تعداد شهدای وزارت امورخارجه به 34 نفر می رسد که 5 نفر آنها سفیرکبیر می باشند.

همزمان با پایان جنگ سرد، در این وزارتخانه تحولات مهمی صورت گرفته و در نمودار سازمانی تغییرات ساختاری داده شده است. در این دوره با تشکیل کشورهای جدید تعداد نمایندگی های خارجی ترکیه نیز افزایش یافته است. از سوی دیگر در دهه 1990 میلادی تحولات صورت گرفته در جغرافیای منطقه تهدیدها و فرصت های گوناگونی پیش روی سیاست خارجی ترکیه قرار داده و اهمیت و وظایف کشورمان در راستای فراهم آوردن صلح، ثبات و رفاه در این جغرافیای حساس را بیش از پیش افزایش داده است.

جمهوری ترکیه که در سال 1924 دارای 39 نمایندگی خارجی بود، امروزه در مجموع دارای 242 نمایندگی شامل 142 سفارت، 13 نمایندگی دائمی، 85 سرکنسولگری، 1 نمایندگی کنسولی و یک دفتر تجاری می باشد.

در وزارت امورخارجه در حال حاضر در مرکز و نمایندگی های خارجی 1775منسوب سیاسی مشغول به کار می باشند. از سوی دیگر در وزارت امورخارجه با احتساب مشاور حقوقی، مترجم، کارمند وزارتخانه، کارمند قراردادی و سایر منسوبین در سطوح مختلف تعداد کارکنان مجموعا به 6692 نفر می رسد. (تا ماه می 2019)

دستگاه دیپلماسی ترکیه تلاش های خود در جهت پیشبرد و توسعه بیش از پیش روابط سیاسی، اقتصادی و فرهنگی بین المللی در چهارچوب مناسبات دوجانبه و در پلت فرم های چند جانبه را امروزه نیز ادامه داده و به صلح، ثبات و رفاه در سرتاسر جهان و به ویژه در جغرافیای منطقه یاری می رساند.