Akif AYHAN

1. Giriş

APEC bünyesinde Çin'in ev sahipliğinde 2001 yılında tertiplenen toplantılar, liberal ticaret ilkelerine bağlılığın vurgulandığı ve uluslararası terörizmle mücadelede işbirliğinin taahhüt edildiği 20-21 Ekim tarihlerindeki Şanghay zirvesi ile sona ermiştir.

Çin'deki toplantılar boyunca APEC üyeleri, "Yeni Yüzyıldaki Sorunlarla Mücadele: İşbirliği ve Katılımla Refaha Ulaşmak" başlığı altında, "Küreselleşme ve Yeni Ekonominin Yararlarının Paylaşımı", "Ticaret ve Yatırımların Geliştirilmesi" ile "Sürdürülebilir Ekonomik Kalkınmanın Teşviki" konularına eğilmişlerdir.

APEC Ticaret Bakanları 6-7 Haziran'da, Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelerden Sorumlu Bakanlar 26-31 Ağustos'da Şanghay'da, Maliye Bakanları 6-9 Eylül'de Suzhou'da ve Dışişleri ile Ticaret Bakanları 17-18 Ekim'de Şanghay'da bir araya gelmişlerdir.

Ayrıca, APEC üyesi ekonomilerdeki büyük teşebbüslerin başkanlarının CEO Zirvesi 18-20 Ekim'de, özel sektörü temsil eden İş Danışma Konseyi (ABAC) oturumu ise 19-21 Ekim'de Şanghay'da düzenlenmiştir.

2. APEC 13'ncü Bakanlar Toplantısı:

APEC Dışişleri ve Ticaret Bakanlarının 17-18 Ekim tarihlerindeki Şanghay oturumu, çok taraflı ticaret sistemine ve iktisadi işbirliğine etkinlik kazandırılması, DTÖ'nde yeni ticaret müzakereleri başlatılması, APEC faaliyetlerinin canlandırılması ve terörizmle mücadele konuları üzerine yoğunlaşmıştır. Çin Dışişleri Bakanı Tang Jiaxuan ile Dış Ticaret ve Ekonomik İşbirliği Bakanı Shi Guangsheng'in yönettiği toplantıda, 9'uncu APEC zirvesi hazırlıkları tamamlanmıştır.

Bakanlar oturumunda, ticaret ve yatırımların liberalizasyonu, ekonomik-teknik ve mali işbirliği, beşeri yeteneklerin geliştirilmesi, küreselleşmenin faydalarının dengeli paylaşımı, Asya-Pasifik bölgesinde yeni ekonomi ve sürdürülebilir büyümenin teşviki konuları ele alınmış; ayrıca dünya ekonomisindeki yavaşlama ve ABD'deki son saldırıların etkileri irdelenerek, piyasalarda güvenin yeniden tesisi ve istikrara dönüşün sağlanmasının önemi vurgulanmıştır.

APEC'in kalkınmış üyelerince 2010'a, kalkınan üyelerince 2020'e kadar bir serbest ticaret ve yatırım alanı oluşturulmasını öngören, 1994-Bogor hedeflerine yönelik çalışmaların yoğunlaştırılmasını benimseyen Bakanlar, bu alandaki uygulamaların izleme çizelgesine bağlanmasını içeren "Şanghay Mutabakatı"nı Zirve'ye sunmayı kararlaştırmışlardır.

Güncel ekonomik koşulların DTÖ'nde yeni ticaret müzakereleri gereksinimini artırdığına dikkat çeken Bakanlar, APEC kapsamında ekonomik ve teknik işbirliğinin güçlendirilmesini kabul etmişlerdir.

Terörizmle mücadelede özdeş bir tutum sergilenmesi için uluslararası topluma çağrıda bulunan Dışişleri Bakanları, tüm tedhişçilik biçimlerinin uluslararası barış ve güvenliğe tehdit oluşturduğunu ve güçlü bir şekilde mücadele edilmesi gerektiğini ifadeyle, bu husustaki görüş birliğinin Zirve'ye takdiminde anlaşmışlardır.

APEC 13'ncü Bakanlar toplantısına ilişkin bir açıklama yayımlanarak, bu oturumun Asya-Pasifik'te ticaretin serbestleştirilmesi ve kolaylaştırılması sürecine katkıda bulunduğu, küreselleşme ve yeni ekonominin faydalarının paylaşılabilmesi için, ekonomik-teknik alanlarda ve beşeri yeteneklerin artırılmasında işbirliğinin güçlendirilmesini benimsediği, makroekonomik diyalog ve işbirliği yoluyla sürdürülebilir iktisadi büyümenin sağlanmasına yönelik iradeyi ortaya koyduğu belirtilmiştir.
Açıklamada, ABD, Japonya ve Avrupa'daki iktisadi yavaşlamanın menfi yansımalarına işaretle, APEC üyelerinin dünyadaki genel talep düzeyinin düşmesinden etkilendiği, ABD'deki saldırıların sanayi dallarını sarstığı ve tüketici güvenini zedelediği kaydedilmiştir.

Ticarette korumacılıktan kaçınılmasının taahhüt edildiği açıklamada, 1994-Bogor hedeflerinin gerçekleştirilmesinin APEC'in bugünkü koşullara da yanıtını oluşturduğu, APEC üyelerince yapısal reformlar ve sağlam ulusal politikalar uygulanması gerektiği dile getirilmiştir.

Açıklamada ayrıca, ulaştırmacılıkta emniyetin sağlanması için APEC "Ulaştırmacılık Çalışma Grubu" eylem planının uygulanması ve APEC Enerji Çalışma Grubuna etkinlik kazandırılması istemine yer verilmiştir.

3. APEC-CEO ve ABAC Oturumları:

APEC üyelerindeki büyük teşebbüslerin üst düzey yöneticilerinin 18-20 Ekim tarihlerindeki Şanghay CEO oturumunda, bilişim ekonomisi ve sürdürülebilir büyüme bağlamında sorunlar ile işbirliği konuları ele alınmış; Çinli temsilciler, ülkelerindeki kalkınma programları ve iş fırsatları hakkında katılımcıları aydınlatmışlardır. APEC (siyasi) liderlerinin de izlediği CEO buluşmasında, işletmelerin yeni ekonomik ve küreselleşmeye uyumuna eğilinmiştir.

CEO zirvesine 20 Ekim'deki hitabında ABD Başkanı Bush, Şanghay'daki APEC toplantılarının teröre rağmen dünya ekonomisinin normal seyrini ve piyasalarda güvenin tesisini sağlamak bakımından önem taşıdığını, ekonomik özgürlüklerin uzun vadede daha fazla demokrasi beklentisi yaratacağını belirtmiştir.

APEC ekonomilerindeki özel sektörü temsil eden ve iş çevrelerinin hükümetler ile iletişimini sağlayan APEC-İş Danışma Konseyi'nin (ABAC) 19-21 Ekim tarihlerindeki Şanghay toplantısında ise, "Pazarın açılması, kapasite oluşturulması ve (iş aleminin) tam katılımı yoluyla ortak gelişme" konuları görüşülmüştür.
APEC'in gündemindeki sorunlarla ilgili telkinler içeren ABAC-2001 raporu, ABAC delegeleriyle diyalog oturumuna katılan APEC siyasi liderlerine sunulmuştur.

4. APEC 9'ncu Zirvesi:

A) APEC 9'ncu gayriresmi zirvesi, Tayvan haricinde 20 üye ekonomiyi temsil eden (siyasi) liderlerin iştirakiyle 20-21 Ekim tarihlerinde Şanghay'da yapılmıştır.

Zirvede,

-"Yeni yüzyılda yeni sorunları göğüslerken" başlıklı ekonomik bildiri ile,

-Terörizmle mücadele konusunda liderler açıklaması yayımlanmıştır.

Ayrıca, ekonomik bildiriye:

-"Şanghay mutabakatı" ile,

-"e-APEC stratejisi" başlıklı belgeler eklenmiştir.

APEC zirvesinde, Asya-Pasifik'teki makroekonomik durum irdelenerek, küreselleşme olgusu ile yeni ekonomi karşısında beşeri yeteneklerin ve ekonomik-teknik-mali işbirliğinin geliştirilmesi, ayrıca APEC'in daha güçlü bir ortaklık forumuna dönüştürülmesi kabul edilmiştir. Zirvede, küresel ekonomik yavaşlamanın, ticaret ve yatırımların liberal alt yapısı güçlendirilerek aşılabileceğine işaretle, DTÖ bünyesinde yeni tur ticaret müzakereleri başlatılması çağrısında bulunulmuştur.

APEC, hükümetlerin yanısıra iş çevrelerinin ve hükümetler-dışı kuruluşların katılabildiği çalışmalarını "consensus" ve gönüllü uyum temeline dayalı yürütmekte, ticaret ile yatırımların engellerden arındırılmasına dönük somut dayanışma vasıtaları geliştirmektedir.
Şanghay Zirvesi ile APEC, dünya ekonomisindeki durgunluk eğilimleri karşısında, uluslararası piyasalarda güvenin yeniden tesisi yönünde katalizör rolünü üstlenmiştir. ABD'deki saldırıların ardından Şanghay Bakanlar toplantısı ve Zirvesi ile küresel ekonominin kesintiye uğramaması için güçlü bir söylem ortaya konulmuştur.

B) Zirvede, ekonomik boyuttan ziyade siyasi yön öne çıkmıştır. Uluslararası medya ve kamuoyu, ilgisini ekonomik bildiriden çok, terörizmle mücadele konusundaki liderler açıklaması ile zirve marjında tedhişçilikle savaşımın öncelikle görüşüldüğü ikili buluşmalara yöneltmiştir. APEC liderlerince terörizmle savaşım konusunda yayımlanan müstakil açıklama, Toplulukta ilk siyasi tutum belgesidir.

ABD'deki saldırıların kınandığı sözkonusu açıklamada; nerede, ne zaman ve kimin tarafından gerçekleştirilirse gerçekleştirilsin terörist fiilin her türünün, tüm insanların güvenliğine, barışa ve refaha karşı köklü bir tehdit oluşturduğunun altı çizilerek, terör saldırılarının, canlandırılmaya çalışılan dünya ekonomisini olumsuz etkilediği belirtilmiştir.

Açıklamada ayrıca, tedhişçiliğin APEC'in serbest, açık ve müreffeh ekonomi anlayışı ile benimsediği temel değerlere doğrudan bir meydan okuma niteliğinde olduğu kaydedilerek, terörizmin etkisizleştirilmesi, mali kaynaklarının kesilmesi ve teröristlerin adalete sevkedilmesi talep edilmiş, tedhişçilikle kapsamlı mücadelede uluslararası işbirliğinin her düzeyde güçlendirilmesinin bir zorunluluk olarak görüldüğü ve BM'in bu doğrultuda, konuya ilişkin tüm BM kararları ışığında, özellikle 1368 ve 1373 sayılı BMGK kararlarının uygulanması ile öncelikli bir işlev icra etmesi gerektiği vurgulanmıştır.

Terörizmin ticaret, yatırım ve turizme etkilerinin aşılması, ulaştırma, iletişim ve sağlık alanlarında güvenliğin temini, piyasalarda güvenin tesisi çağrısını içeren açıklamada, bu doğrultuda işbirliğinin yürütüleceği kaydedilmiştir.

C) Zirve Ekonomik Bildirisi ("Yeni Yüzyılda Yeni Sorunları Göğüslerken"):

Dünya ekonomisinde yavaşlama görülmektedir. ABD'deki saldırılar bazı sanayi dallarını ve piyasalarda güveni sarsmıştır. APEC üyeleri, küreselleşme ve yeni ekonominin yol açtığı değişikliklere uyum sürecindedir. APEC, piyasalarda güvenin tesisini, korumacılıkla mücadeleyi ve DTÖ'nde yeni ticaret müzakereleri açılmasını sağlamaya kararlıdır. APEC üyelerince 2010-2020 döneminde serbest ticaret ve yatırım alanının tamamlanması taahhüdü geçerlidir.

Sürdürülebilir büyüme:

Makro-ekonomik diyalog, yapısal reformlar, sosyal önlemler ve mali sistem güçlendirilecektir.

Küreselleşmenin faydalarının paylaşılması ve yeni ekonomi:

Küreselleşme ve yeni ekonomiye uyumda, beşeri ve kurumsal yeteneklerin arttırılması için "Pekin Girişimi" ve Şanghay'daki "APEC-Finans ve Geliştirme projesi" gibi uygulamalara öncelik tanınacaktır. Ekonomik-teknik işbirliği, KOBİ'lere yardım ve bilişim-iletişim teknolojisinden yararlanım, eylem planları temelinde genişletilecektir. Küreselleşme ve refah paylaşımı konusunda bir APEC oturumu düzenlenecektir. İş alemiyle iletişim yoğunlaştırılacaktır. Biyoteknolojik ürünlerin bilimsel denetime dayalı tüketimi incelenecektir.

Çok taraflı ticaret sistemine destek:

Açık, adil ve kurallara dayalı çok taraflı ticaret sisteminin yerleştirilmesi, kalkınan ülkelerin beklentilerini dikkate alacak yeni ticaret müzakereleri açılması ve Çin, Tayvan, Rusya ile Vietnam'ın DTÖ'ne katılması desteklenecektir.

APEC'in geleceğine bakış:

APEC'te, Bogor hedefleri ile gönüllülük ve "consensus" ilkelerine dayalı yaklaşım geçerlidir. APEC'in bölgesel ekonomik işbirliğinde daha güçlü bir ortaklık vasıtasına dönüştürülmesi amaçlanmaktadır.

D) Şanghay Mutabakatı :

"Şanghay Mutabakatı" ile APEC'in önümüzdeki yıllara ilişkin gelişim gündemi belirlenmiştir. Mutabakat, APEC üyelerince 2020 yılına kadar serbest ticaret ve yatırım alanı teşkilini öngören "Bogor hedefleri"ne yönelik uygulamaları bir yol haritası ile izleme takvimine bağlayarak, bu konudaki işbirliği mekanizmasını güçlendirmeyi amaçlamaktadır. APEC gündemi, küreselleşme ile yeni ekonomiye uyum amacıyla gerekli reformları ve yeteneklerin artırılması tedbirlerini içerecektir.

"Şanghay Mutabakatı", Bogor yönelimi doğrultusunda, ekonomik-ticari reform, girişim ve projelerin yaşama geçirilmesi sürecinin izlenmesi ve bu çalışmalara ivme kazandırılması amacıyla bir "Pathfinder" mekanizması oluşturulmasını öngörmektedir. Bu mekanizmaya göre, belirli APEC girişimleri ile ilgili olarak daha süratli davranabilecek üye ekonomilere bu imkân tanınacak, daha yavaş ilerleyebilen üyeler ise hazır olduklarında girişimlere katılabileceklerdir. Böylece APEC, katı bir blok halinde hareket etmek yerine daha esnek bir yöntemle, süratle aşama kaydedebilecektir.

E) "e-APEC Stratejisi" Eki :

"e-APEC Stratejisi" belgesinde, "Yeni ekonomi"ye geçişin yaygınlaştırılması ve bilişim-iletişim teknolojileri kullanımının teşvik edilmesi ile sürdürülebilir iktisadi büyümeye katkıda bulunulması için yönlendirici ilkelere ve programlara yer verilmiştir. Bu bağlamda, mesleki-teknik eğitim ve KOBİ'lere yardım arttırılacak, DTÖ konusunda aydınlatıcı çalışmalar yürütülecek, müteşebbislik ruhunun yerleştirilmesi özendirilecek, yapısal uyum ve reform programları sürdürülecek, mali işbirliği ve fikri mülkiyet haklarının korunması gibi önlemler yoluyla pazar ekonomisine elverişli ortam güçlendirilecek, altyapı yatırımları ve teknoloji, "Online" işlemlerin güvenliği, standartlara riayet ve telekomünikasyon sektörü geliştirilecektir.

F) APEC-Şanghay Zirvesi Sonuçları :

Zirvenin başlıca üç sonucu; terörizmle mücadele konusundaki liderler açıklaması, küresel ekonomik yavaşlamanın ticaretin arttırılması ile giderilebileceğinin teyidi ve sürdürülebilir kalkınma için beşeri yeteneklerin geliştirilmesindeki görüş birliğidir.

APEC iktisadi bir topluluk olması nedeniyle bugüne kadar ekonomi dışındaki konulardan uzak durmuştur. Zirvedeki terörle mücadele açıklaması bu bakımdan özel bir anlam taşımıştır. ABD Başkanı Bush, 11 Eylül saldırılarının sadece ABD'yi değil, aynı zamanda dünya gayrisafi milli hasılasının yüzde 60'ını oluşturan APEC ekonomilerini hedef aldığı öğesini işlemek suretiyle terörizm ile ekonomiyi irtibatlandırmıştır.

Yeni tur küresel ticaret görüşmelerini destekleyen liderler, Bogor hedeflerini teyid etmişlerdir. Kapasite artırımı zirvedeki diğer konuyu oluşturmuştur. Üye ekonomilerin ticaretin liberalizasyonu çabalarına destek amacıyla ekonomik ve teknik (Ecotech) yardımların yoğunlaştırılacağı taahhüdünde bulunulmuştur. ("Ecotech Eylem Planı" çerçevesinde kamu ve özel sektörü kapsayan çok sayıda proje bulunmaktadır.)

G) Zirve ile ilgili Gözlemler :

1989'daki kısıtlı danışma grubu nüvesinden bugünkü kapsamlı forum hüviyetine kavuşan APEC'in temel yönelimi, üye ekonomiler arasında malların, hizmetlerin ve sermayenin serbestçe dolaşabileceği bir ticaret ve yatırım ortamının 2020 yılına kadar oluşturulmasıdır. Bu yönelimi somuta indirgeyen münferid ve toplu projeler uygulanmaktadır. Forumun kalkınma yolundaki üyeleri, küreselleşme ve yeni ekonominin ivme kazandırdığı ticaret ve yatırım liberalizasyonunun kendi başına yeterli olamayacağını, bunun insan kaynak ve yeteneklerinin geliştirilmesi ve bilişim-iletişim teknolojilerine uyumu içeren ekonomik-teknik-mali işbirliği olanaklarıyla dengelenmesi gerektiğini savunmaktadırlar. APEC çalışmalarında bu kaygıların dikkate alındığı görülmektedir.
APEC, DTÖ şemsiyesi altında yeni ticaret müzakerelerinin açılmasını, ayrıca Çin, Tayvan, Rusya ve Vietnam'ın DTÖ'ne katılmasını desteklemiştir. Çin ve Tayvan'ın DTÖ üyeliği, Örgüt'ün 2001 Kasım ayındaki Doha toplantısında kabul edilmiştir.

APEC Şanghay Zirvesi ekonomik bildirisi ile ekindeki "Şanghay Mutabakatı" ve "e-APEC Stratejisi" belgeleri, ayrıca terörizmle mücadeleye ilişkin liderler açıklaması, üyelerin tutum ve beklentilerini uzlaştıran ortak paydaları yansıtmışlardır.

Siyasi tutum belgesi olarak terörizmle mücadele açıklaması, terör ile küresel ekonomiye tesiri ve mali kaynakları yönünden bağlantı kurmuştur. Şanghay'da ABD yöneticilerinin terör konusunda yoğun diplomasi yürüttüğü izlenmiştir. Zirve'de ABD Başkanı, tedhişçilik karşıtı koalisyonu güçlendirmeye çaba gösterirken, terörizme rağmen dünya ekonomisinin işleyişini sağlamaya kararlı oldukları mesajını vermiştir.

Öte yandan, Zirve ve Bakanlar toplantısı marjında gerçekleştirilen çok sayıdaki ikili buluşma, Şanghay'ı, kısa süreliğine de olsa, bir nevi mini-BM ortamına dönüştürmüş; bu görüşmelerde ikili ilişkilerin yanısıra tedhişçilikle savaşım konusu sıklıkla gündem getirilmiştir. Bu çerçevede, ÇHC, ABD ve Rusya Devlet Başkanları arasındaki buluşmaların ikili münasebetlerin ve çok taraflı işbirliğinin ilerletilmesinde yeni fırsatlar yarattığı dile getirilmiştir.

Çin, Tayvan'ın Zirve'de siyasi liderlik düzeyinde temsilini onaylamayarak, APEC ile mutabakat muhtırası ve geçmiş yıllardaki uygulama ışığında Tayvan adına ekonomiyle iştigal eden bir temsilcinin katılabileceğini bildirmiştir. Bunun üzerine, Tayvan Zirve'de yer almamayı tercih etmiştir. APEC bünyesinde Hong Kong ve Tayvan'ın varlığı nedeniyle üye ülkelerden değil, üye ekonomilerden söz edilmektedir. Öte yandan, Kuzey Kore'nin 2000 yılındaki Brunei mutabakatına göre APEC faaliyetlerine arzu eder ise katılabileceği hatırlatılmıştır.

APEC Zirvesi için sıkı güvenlik tedbirleri alan Çin'in oturumların içerik ve lojistik yönleriyle ilgili tertipleri etkileyici olmuştur. APEC toplantılarının, Çin'in kendini dış dünyaya daha iyi anlatmasında ve dış partönerlerini yakından tanımasında yararlı olduğu izlenmiştir.

5. APEC'in Gelişimi:

Asya-Pasifik'te ekonomik büyümenin sürekli kılınması, ekonomik entegrasyonun ilerletilmesi, ticari bağların geliştirilmesi ve yaşam standartlarının iyileştirilmesi arzusundan hareketle, 1989'da Kanberra'da Bakanlar düzeyindeki 12 ülke temsilcisinin başlattığı gayriresmi istişareler bugün, Çin, Avustralya, Meksika, Yeni Zelanda, Brunei, Kanada, Şili, Papua Yeni Gine, Filipinler, Tayvan, Güney Kore, Japonya, Tayland, Rusya, Vietnam, Hong Kong, Endonezya, Malezya, ABD, Peru ve Singapur'u kapsayan APEC topluluğunun kurumsallaşan çalışmaları ile devam etmektedir.

İşlevleri genişleyen ve klasik uluslararası bir yapılanma olmayan APEC'in Singapur'da bir sekreteryası bulunmaktadır. APEC, ne NAFTA gibi resmi bir ticaret anlaşması, ne DTÖ gibi kurallara dayalı bir örgüt, ne AB gibi bir ortak pazardır. Ekonomik entegrasyona odaklı olmakla birlikte siyasi ve güvenlik konularına da eğilen ASEAN'dan da farklılık gösteren APEC, tavsiye niteliğinde yönlendirici ilkeler belirleyen ve bunların yaşama geçirilmesini özendiren hükümetler arası bir işbirliği düzenlemesidir.

1995'de Osaka'da, APEC faaliyetlerinin ticaret-yatırım liberalizasyonu ve ticaretin kolaylaştırılması ile ekonomik-siyasi işbirliği eksenlerine oturtulması benimsenmiştir. "Bogor hedefleri"ne dönük yöntemleri tanımlayan "Manila Eylem Planı" ise 1996'da kabul edilmiştir.

APEC ilkelerinin tesbitinde ve geliştirilmesinde, "Bogor Deklarasyonu", "Osaka Gündemi", "Manila Eylem Planı", "Altyapı İçin Kamu-Özel Ortaklığı Vancouver Çerçevesi" ve "Gönüllü Sektörel Liberalizasyon" (EVSL) gibi metinler rol oynamıştır. APEC'te ekonomilerin karşılıklı bağımlılığının yönlendirilmesi bağlamında teknoloji, enerji, çevre, turizm ve benzeri alanlarda da işbirliği yapılmaktadır. APEC, bilimsel ve teknolojik işbirliğini de özendirmektedir. APEC'in bu tutumu ile Çin'in, pazarını daha fazla açarken, uluslararası rekabete uyum sağlayabilmek için teknolojik yenilik ve buluşları ekonomik yapısına kazandırmak hedefi örtüşmektedir.

Asya-Pasifik ekonomilerinde liberalizmin itici güç olmasına çalışan APEC, işadamlarına vize kolaylıkları tanınmasına ve aralarındaki bilgi akışı ile temasların sıklaştırılmasına, gümrük tarifelerini ve vergi yükünü azaltan ticaret anlaşmaları akdedilmesine, ürün standartları yerleştirilmesine çaba harcamakta ve ticaretin korumacı eğilimlerden arındırılmasını savunmaktadır.

APEC zirvesi daha önce 1993'de Seattle (ABD) ve izleyen yıllarda Bogor, Osaka, Manila, Vancouver, Kuala Lumpur, Auckland ile Brunei'de düzenlenmiştir.

Dışişleri ve Ticaret Bakanlarının Şanghay'dan önceki toplantıları ise 1989'da Kanberra, izleyen yıllarda Singapur, Seul, Bangkok, Seattle, Jakarta, Osaka, Manila, Vancouver, Kuala Lumpur, Auckland ve Bandar Seri Begawan'da yapılmıştır.

APEC toplantılarının ev sahipliğini 2002'de Meksika, 2003'de Tayland, 2004'de Şili ve 2005'de Güney Kore üstleneceklerdir.

6. APEC'in Bölge ve Dünya Ekonomisine Katkıları:

APEC, 1990-2000 döneminde, daha düzenli ve açık bir ticaret ve yatırım ortamının yaratılmasına yönelik etkinlikleriyle 2.5 milyar kişilik nüfusu barındıran üye ekonomilerin bütünleşmesine katkıda bulunmuştur. APEC ekonomileri bu dönemde ihracatlarını iki mislinden fazla artırmış, 195 milyon kişiye daha istihdam imkânı sağlamış ve küresel iktisadi büyümenin yaklaşık %70'ini gerçekleştirmişlerdir. 2000 yılında dünya ticaretinin yaklaşık yarısını oluşturan APEC ekonomileri, 18 trilyon ABD Doları değerinde GSİH yaratmışlardır.
1995-2000 yılları arasında APEC üyeleri arasındaki ortalama gümrük tarifesi seviyeleri üçte bir oranında indirilerek, 1995'deki %12 düzeyinden 2000'de %8 oranına çekilmiş ve tarife-dışı engeller azaltılmıştır.

Kalkınmış ülkelerin tarım, tekstil ve diğer alanlarda kalkınan ülkeler menşe'li ihracatın önünü kesmesi nedeniyle, kalkınan ülkelerin ekonomisi her yıl 100 milyar Doları aşkın kayba uğramaktadır. Bu bakımdan, APEC üyelerinin koruyucu önlemlere rağbet etmeyerek liberalizasyonu sürdürmeleri küresel ölçekte de anlamlıdır.

APEC bünyesindeki ticaretin kolaylaştırılması, idari engellerden ve fuzuli giderlerden arındırılması ile bazı ekonomilerde bazı ürünler için %15'lere varan maliyet tasarrufu sağlanabilmesine zemin hazırlanmıştır. APEC ekonomilerinin bu yoldan tasarrufları 60 milyar Dolara erişebilecektir. Bundan hem işadamları hem tüketiciler kazançlı çıkacaktır.

APEC'te iktisadi-teknik işbirliği, üye ekonomilerin küreselleşen dünyaya uyumu için gerekli reformları yaşama geçirmelerine ve yönetim sistemlerini güçlendirmelerine yardımcı olmaktadır. Böylece, beşeri yeteneklerin, yapısal ve kurumsal reformların, mikroekonomik düzeyde işletmeciliğin ve mali düzenlemelerin geliştirilmesi yatırımcılara güven telkin edecektir.

Varlığının ilk on yılında önemli mesafe kaydeden APEC'in küreselleşme ve yeni ekonomi ile kaynaşarak, avantajlarını azami düzeye çıkarabilmesi için çalışmalarına bir izleme çizelgesi üzerinden germi verilmesi ihtiyacı duyulmuştur. Şanghay Zirvesi'ndeki ekonomik bildiriye ek Şanghay Mutabakatı ile, içerdiği "Pathfinder" mekanizması, Topluluğun önümüzdeki yıllardaki stratejik gündeminin tanımlanması gereksiniminden kaynaklanmıştır.

ABD'deki saldırıların etkisiyle genişleyen küresel ekonomik yavaşlamanın, APEC'in malların, sermayenin ve hizmetlerin serbest akışının bireysel ve toplu refahı güvenceye alacağı yönündeki inancını sarsmadığı, bilâkis bu inancı pekiştirdiği görülmektedir.