Birleşik Krallık'ın Siyasi Görünümü

Birleşik Krallık’ın yönetim sistemi, anayasal monarşidir. Birleşik Krallık (Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı / “United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland”); İngiltere, İskoçya, Galler ve Kuzey İrlanda olmak üzere dört kurucu ülkeden oluşan bir devlettir. Büyük Britanya (Great Britain) terimi sadece; İngiltere, İskoçya ve Galler’i kapsamaktadır.

Birleşik Krallık’ı oluşturan kurucu ülkelerden İskoçya, Galler ve Kuzey İrlanda’da yetki devrine (devolution) dayalı bir siyasi yapılanma bulunmaktadır. Yetki devri uyarınca, egemen devletin sahip olduğu yasama ve yürütme yetkilerinin bir bölümü, Birleşik Krallık Parlamentosu (Westminster) tarafından farklı ölçülerde olmak üzere İskoçya, Galler ve Kuzey İrlanda’daki ulusal parlamentolara ve bunların seçtiği yürütme organlarına devredilmiştir. Bu sistemde, hukuken üniter devlet özelliği korunmakta ve merkezi parlamentonun yetki devrini geri alma veya değişiklik yapma hakkı muhafaza edilmektedir. Yetki devrinden yararlanan kurucu ülkelerin, kendi egemenlikleri bulunmamaktadır.

Ana hatları itibarıyla; anayasa, savunma, ulusal güvenlik, dış politika, vatandaşlık ve göç gibi konular, başkent Londra’daki Birleşik Krallık Parlamentosu’nun uhdesinde bulunmakta olup; İskoçya, Galler ve Kuzey İrlanda’daki yerel parlamentolar, bu konuların dışında kalan ve yetki devrinde bulunulmuş alanlarda yasama faaliyetinde bulunabilmektedirler.

Mevcut sistemde Birleşik Krallık’ın üniter devlet özelliği hukuken korunmakta ve merkezi Parlamento’nun yetki devrini geri alma veya değişiklik yapma hakkı muhafaza edilmektedir. Yetki devri yapılan kurucu ulusların egemenliği bulunmamaktadır.

Devlet Başkanı Kral III. Charles, siyaset üstü bir konuma sahiptir. 8 Eylül 2022 tarihinde Kraliçe II. Elizabeth’in vefatı üzerine hükümranlığı devralmıştır. Birleşik Krallık Parlamentosu, Avam Kamarası ve Lordlar Kamarası olmak üzere iki kanatlı bir yapıya sahiptir. Seçimle teşkil edilen Avam Kamarası, 650 milletvekilinden oluşmaktadır. Atama ve veraset yoluyla oluşan üst organ Lordlar Kamarası’nda ise, 800 civarında üye bulunmaktadır.

Birleşik Krallık’ta son genel seçimler 4 Temmuz 2024 tarihinde düzenlenmiştir. Seçimlerin ardından, 14 yıllık Muhafazakar Parti iktidarı sona ermiş, İşçi Partisi Hükümeti kurulmuş ve İşçi Partisi lideri Keir Starmer Başbakanlık görevini üstlenmiştir.