Avrupa Konseyi’nin denetim organlarından biri olan Avrupa İşkencenin Önlenmesi Komitesi’nin (AİÖK) 4-17 Haziran 2009 tarihlerinde ülkemize gerçekleştirdiği beşinci periyodik ziyarete ilişkin hazırladığı rapor ve bu rapora Hükümetimizin vermiş olduğu yanıt, Hükümetimizce verilen izin sonucunda bugün (31 Mart 2011) AİÖK tarafından yayımlanmıştır. Belgelere, AİÖK’ün www.cpt.coe.int adresinden ulaşılabilmektedir.
AİÖK heyeti ziyareti sırasında, Erzurum-Kars-Ağrı-Van, Konya-Kırıkkale, Diyarbakır-Mardin-Nusaybin-Batman, İstanbul-Edirne-Kırklareli'nde veya bu güzergahlar üzerinde bulunan 20’den fazla polis ve jandarma merkezi, 1 askeri ve 10 sivil ceza ve tutukevi, 6 yabancılar misafirhanesinde incelemelerde bulunmuş; hastanelerde gözaltına alınan veya tutuklananların muayenelerini izlemiş; Ankara’da Dışişleri Bakanlığı’nın yanısıra, Sağlık, Adalet ve İçişleri Bakanlıkları yetkilileriyle görüşmüştür.
AİÖK’ün 4-17 Haziran 2009 tarihlerinde gerçekleştirdiği bu ziyaret ışığında hazırladığı raporda yeralan tespit, tavsiye ve bilgi talepleri ilgili Kurumlarımıza iletilmiş ve AİÖK ile yürütülen işbirliği çerçevesinde tavsiyelerin uygulanmasına ilişkin çalışmalar başlatılmıştır.
26 Kasım 1987 tarihinde imzaya açılan ve ülkemizin de 1988 yılında taraf olduğu Avrupa İşkencenin Önlenmesi Sözleşmesi (AİÖS), taraf ülkelerde kamu otoritesince özgürlüklerinden yoksun bırakılan kişilerin içinde bulundukları koşulların uluslararası nitelikte bağımsız bir komite tarafından denetlenmesini hükme bağlamıştır. Bu amaçla oluşturulan Avrupa İşkencenin Önlenmesi Komitesi (AİÖK), taraf ülkelere dönemsel veya ad hoc ziyaretler düzenleyerek AİÖS’nin uygulanmasını denetlemekte, ziyaretlerde belirlediği bulguları gizli bir raporla ilgili Hükümet’in dikkatine getirerek tavsiyelerde bulunmakta ve raporun yanıtlanmasını talep etmektedir. İlgili Hükümet, gerek AİÖK raporlarının, gerek raporlara verdiği yanıtların gizliliğinin kaldırılarak yayımlanmasına izin verebilmektedir.
AİÖK’ün bugüne kadar ülkemize gerçekleştirdiği ziyaretler sonucunda hazırladığı raporların tamamı yanıtlarımızla birlikte Hükümetimizin izniyle yayımlanmıştır. Ülkemize ilişkin sonuncu rapor, daha öncekilerle kıyaslandığında, bu alanda katedilen yolu ve gerçekleştirilen iyileştirmeleri göstermektedir. Ülkemiz Avrupa Konseyi’nin bağımsız denetim mekanizmalarına önem vermekte, taraf olduğu sözleşmelerden kaynaklanan yükümlülükleri çerçevesinde sözkonusu denetim mekanizmalarının tavsiyelerini yerine getirmeye çalışmaktadır.