Vanuatu Pasifik Okyanusu’nda 83 küçük adadan oluşmaktadır. “Yeni Hibrid Adaları” adıyla 1906-1980 yılları arasında Birleşik Krallık ve Fransa’nın ortak yönetiminde kalan adalar 30 Temmuz 1980 tarihinde “Vanuatu Cumhuriyeti” adıyla bağımsızlığını ilan etmiştir.

Vanuatu Parlamentosu tek kanatlıdır, dört yıllığına seçilen 52 milletvekilinden oluşmaktadır. Parti aidiyeti zayıf olup, siyasette şahsi ilişkiler ön plana çıkmaktadır.

Cumhurbaşkanı, milletvekilleri ve Bölge Konseyleri Başkanları tarafından oluşturulan Seçiciler Konseyince seçilmektedir. 2022 yılı Temmuz ayında yapılan Cumhurbaşkanlığı seçimleri sonucunda Nikenike Vurobaravu yeni Cumhurbaşkanı seçilmiştir.

13 Ekim 2022’de düzenlenen son genel seçimlerin ardından Ilımlı Partiler Birliği (UMP) Lideri Ishmael Kalsakau 4 Kasım 2022’den itibaren Başbakanlık görevini üstlenmiştir. Vanuatu’da Avustralya’yla imzalanan güvenlik anlaşması ve ülkedeki ekonomik durumdan ötürü, anamuhalefet lideri ve eski Başbakan Bob Loughman tarafından Başbakan Ishmael Kalsakau aleyhine verilen gensoru önergesi süreci çerçevesinde 4 Eylül 2023 tarihinde Ishmael Kalsakau’nun Başbakanlığı düşürülmüştür. Aynı tarihte toplanan Vanuatu Parlamentosunda yapılan gizli oylama sonucunda, Kalsakau Hükümeti'nde Kasım 2022 - Mayıs 2023 arasında Başbakan Yardımcılığı görevini de yürüten eski Başbakan Sato Kilman 27 oy alarak beşinci kez Başbakanlık görevine seçilmiştir.

Öte yandan, muhalefet kanadına geçen milletvekilleri nedeniyle Parlamento'da kendisini destekleyen çoğunluğu yitiren Sato Kilman, 6 Ekim 2023 tarihinde gerçekleştirilen gensoru oylaması sonucunda 27 lehte oy ile Başbakanlık görevinden düşürülmüş, adıgeçenin yerine 2016-2020 yılları arasında da Başbakanlık görevini yürüten Charlot Salwai 29 oyla anılan göreve yeniden seçilmiştir.

Vanuatu'da uzun yıllardır süregelen siyasi istikrarsızlıkla mücadele amacıyla anayasada değişiklikler öngören ve 29 Mayıs 2024 tarihinde düzenlenen referandumda 3 Haziran günü başlayan oy sayımı 12 Haziran günü sona ermiştir. Böylelikle Vanuatu tarihinde ilk kez bir halkoylaması gerçekleştirilmiştir.

Referandum kapsamında, (17A) milletvekillerinin Parlamento'ya seçildikleri partiden ayrılmaları veya partilerinden ihraç edilmeleri halinde vekilliklerinin düşmesi ve (17B) yeni seçilen bağımsız milletvekillerinin veya Parlamento'ya bir siyasi partiden tek temsilci olarak seçilen milletvekillerinin ilk oturumdan itibaren 3 ay içinde daha büyük bir siyasi partiye katılımının zorunlu kılınması, aksi takdirde vekilliklerinin düşmesine yönelik olarak Anayasa'nın 17. maddesine iki fıkra eklenmesi hedeflenmekteydi.

Sonuçlar çerçevesinde, 17A fıkrası %59,28 evet oyuyla, 17B fıkrası ise %57,98 evet oyuyla kabul edilmiştir.