İran İslam Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, Rusya Federasyonu Devlet
Başkanı Vladimir Putin ve Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Recep Tayyip
Erdoğan, 7 Eylül 2018 tarihinde Tahran’da üçlü bir Zirve'de biraraya
gelmişlerdir.
Devlet Başkanları;
1. Astana formatının Ocak 2017’den bu yana sağladığı başarılardan,
özellikle de Suriye Arap Cumhuriyeti genelindeki şiddetin azaltılmasında
katedilen ilerlemeden ve ülkede barış, güvenlik ile istikrara yapılan
katkıdan duydukları memnuniyeti ifade etmişlerdir.
2. Suriye Arap Cumhuriyeti’nin egemenliği, bağımsızlığı, birliği ve toprak
bütünlüğü ile BM Şartı’nın amaç ve ilkelerine olan kuvvetli ve devam eden
taahhütlerini vurgulamış ve bunlara herkes tarafından saygı gösterilmesi
gerektiğinin altını çizmişlerdir. Kim tarafından gerçekleştirildiğine
bakılmaksızın, hiçbir eylemin bu ilkelere halel getirmemesi gerektiğini
yinelemişlerdir. Terörle mücadele kisvesi altında sahada yeni gerçeklikler
yaratılmasına dair her türlü girişimi reddetmiş, Suriye’nin egemenliği ve
toprak bütünlüğü ile komşu ülkelerin ulusal güvenliğini zayıflatmayı
amaçlayan ayrılıkçı gündemlere karşı durma kararlılıklarını ifade
etmişlerdir.
3. Sahadaki güncel durumu ele almışlar, 4 Nisan 2018 tarihinde Ankara’da
yapılan son toplantılarının ardından Suriye Arap Cumhuriyeti’yle ilgili
meydana gelen gelişmeleri değerlendirmişler ve aralarındaki mutabakat
uyarınca üçlü eşgüdümü sürdürmek hususunda hemfikir kalmışlardır. Bu
çerçevede, İdlip gerginliği azaltma bölgesindeki durumu görüşmüşler ve bu
konuyu yukarıda belirtilen ilkelere ve Astana formatını tanımlayan
işbirliği ruhuna uygun olarak ele almayı kararlaştırmışlardır.
4. BM Güvenlik Konseyi tarafından terörist olarak tanımlanan DEAŞ, Nusra
Cephesi ile El Kaide veya DEAŞ’la bağlantılı tüm diğer bireyler, gruplar,
teşebbüsler ve oluşumların tamamen ortadan kaldırılması amacıyla
aralarındaki işbirliğini sürdürme kararlılıklarını teyit etmişlerdir.
Terörle mücadelede, yukarıda belirtilen terörist grupların ateşkes rejimine
katılmış veya katılacak olan silahlı muhalif gruplardan ayrıştırılmasının
sivil zayiatın önlenmesi bakımından da dahil olmak üzere büyük önem
arzettiğinin altını çizmişlerdir.
5. Suriye ihtilafına askeri çözüm getirilemeyeceğine ve ihtilafın yalnızca
müzakere edilmiş bir siyasi süreç yoluyla sona erdirilebileceğine dair
inançlarını yinelemişlerdir. Siyasi sürecin Soçi’de düzenlenen Suriye
Ulusal Diyalog Kongresi’nin kararları ve BM Güvenlik Konseyi’nin 2254
sayılı kararıyla uyumlu olarak ilerletilmesi amacıyla aralarındaki aktif
işbirliğini sürdürme kararlılıklarını teyit etmişlerdir.
6. Suriyelilerin öncülüğünde ve sahipliğinde bir siyasi çözüme ulaşma
sürecini ilerletme amaçlı ortak çabaları sürdürme konusundaki
kararlılıklarını yinelemişler ve Anayasa Komitesi’nin kurulması ile
çalışmalarının başlatılmasına yardımcı olmaya yönelik taahhütlerini
vurgulamışlardır. Kıdemli memurları ile Birleşmiş Milletler Genel
Sekreteri'nin Suriye Özel Temsilcisi arasındaki yararlı istişarelerden
duydukları memnuniyeti vurgulamışlardır.
7. Bütün Suriyelilerin normal ve huzurlu bir hayata yeniden kavuşmalarına
ve acılarının hafifletilmesine yönelik tüm çabalara destek olma ihtiyacını
vurgulamışlardır. Bu bağlamda, ilave insani yardım göndermek, insani mayın
temizliği faaliyetlerini kolaylaştırmak, sosyal ve ekonomik tesisler de
dahil olmak üzere temel altyapı unsurlarını eski haline getirmek ve tarihi
mirası korumak suretiyle Suriye'ye yapılan yardımı artırmaları için başta
Birleşmiş Milletler ve insani ajansları olmak üzere uluslararası topluma
çağrıda bulunmuşlardır.
8. İhtiyaç duyan tüm Suriyelilere hızlı, güvenli ve kesintisiz insani
erişim sağlanmasını kolaylaştırma yoluyla, sivillerin korunması ve insani
durumun iyileştirilmesini hedefleyen ortak çabaları sürdürmedeki
kararlılıklarını yinelemişlerdir.
9. Sığınmacıların ve ülke içinde yerlerinden edilmiş kişilerin Suriye'de
ikamet ettikleri asıl yerlere güvenli ve gönüllü olarak geri dönüşleri için
gerekli şartların oluşturulması ihtiyacının altını çizmişlerdir. Bu amaçla,
Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (BMMYK) ve diğer
uluslararası uzmanlık kuruluşları da dahil olmak üzere, ilgili tüm taraflar
arasındaki eşgüdüm ihtiyacını vurgulamışlardır. Suriyeli mülteciler ve ülke
içinde yerlerinden edilmiş kişiler hakkında uluslararası bir konferansın
toplanması fikrini değerlendirmek hususunda mutabık kalmışlardır.
10. BM ve Uluslararası Kızılhaç Komitesi (ICRC) uzmanlarının katılımıyla
yürütülen, alıkonulanlar/kaçırılanların serbest bırakılması, cenazelerin
teslimi ve kayıp şahısların tespiti Çalışma Grubu’nun faaliyetlerindeki
ilerlemeyi memnuniyetle karşılamışlardır.
11. Rusya Federasyonu Devlet Başkanı Sayın Vladimir Putin’in daveti
üzerine, bir sonraki toplantılarını Rusya Federasyonu’nda yapmayı
kararlaştırmışlardır.
12. Rusya Federasyonu ve Türkiye Cumhuriyeti Devlet Başkanları, Tahran’daki
Üçlü Zirve’ye evsahipliği yapmalarından ötürü İran İslam Cumhuriyeti
Cumhurbaşkanı Sayın Hasan Ruhani’ye içten teşekkürlerini sunmuşlardır.