DIŞİŞLERİ BAKANI MEVLÜT ÇAVUŞOĞLU- Sevgiyle, saygıyla selamlıyorum.

Nazik ev sahipliği için İstanbul Üniversitesi Rektörü Profesör Doktor Mahmut Ak Hocamıza içtenlikle teşekkür ediyorum.

İstanbul Üniversitemiz 570 yıllık ilim irfan yuvamız. Dolayısıyla Cumhuriyetimizin 100. yıldönümünde, Hariciyemizin temellerinin atılmasının 500. yıldönümünü konuşmak için çok anlamlı bir mekândayız.

Gerçekten Türk’ün tarihteki büyük yürüyüşünde bir gurur yılını yaşıyoruz. Dünya diplomasisine “Yurtta barış, dünyada barış” ilkesini hediye eden Cumhuriyetimizin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk ve bütün kahramanlarımızı rahmetle anıyorum.

Bu gurur yılı maalesef 6 Şubat’ta yaşadığımız tarihimizin en yıkıcı afetiyle bir hüzün yılı da oldu.

Dünyanın milli gelirine göre en hayırsever milleti ve en fazla kalkınma yardımı yapan üç ülkesinden biri olarak eşi benzeri görülmemiş uluslararası bir destek ve muhabbet gördük. İşte bu dayanışma diplomasisi, girişimci, insani, müşfik ve etkili dış politikamızın bir neticesidir. Esasen diplomasimiz binlerce yıllık devlet geleneğini zamanın ruhuyla yoğuran vizyoner bir tavırdır. Büyükelçilik yapmış büyük şairimiz Yahya Kemal’in unutulmaz sözleriyle kökü mazide olan atiyiz. İşte bugün burada Türk diplomasisinin bu tarihi birikimini, köklü geleneğini ve parlak geleceğini konuşacağız.

Saygıdeğer katılımcılar; Dışişleri Bakanlığı olarak temellerimiz Reisü’l-küttablığa dayanır. Bugünkü kıymetli tebliğlerde bu tarihi arka plan ayrıntılı bir şekilde ele alınacak, katkı sağlayan herkese teşekkür ediyoruz.

Reisü’l-küttablıktan Hariciye Nazırlığına, Hariciye Vekâletinden Dışişleri Bakanlığına uzanan bir gelenekten bahsediyoruz. Bugün Türk diplomatlarının üçüncü katip, ikinci katip ve başkatip unvanlarını hala kullanıyor olması, Reisü’l-küttablık geleneğinin bir yansımasıdır. Aslında 500. yıldönümü bizim için bir sembol, bir meşale.

Binlerce yıllık tarihinde 16 büyük imparatorluk kurmuş Türk milletinin diplomasi tecrübesi elbette çok daha eskilere dayanır. Atalarımız, “atılan ok taştan dönmez, giden elçi yoldan dönmez” diyerek gönderdikleri elçiye güvenlerini ortaya koymuşlardır. “Elçiye zeval olmaz” diyerek mesaj ne olursa olsun getire hürmet göstermişlerdir. Yazılı kaynaklarımız da diplomasinin milli kimliğimizin bir parçası olduğunu gösterir. Örneğin, Yusuf Has Hacip 9 asırlık Kutatgu Bilig kitabında iyi elçilerin niteliklerini anlatıyor. Yine Sultan Alp Arslan’ın veziri Nizamülmülk bin yıllık siyasetnamesinin içinde elçilere özel bir fasıl ayırmıştır. Velhasıl Türkün olduğu, devletin olduğu her yerde diplomasi var. Çünkü Türk demek tarih demektir.

Aynı zamanda kadim medeniyetlere ev sahipliği yapmış Anadolu diplomasinin doğumuna da şahitlik ediyor. Tarihteki ilk barış anlaşması olan 2300 yıllık Kadeş de bu topraklarda imzalandı. İşte buraya yarım saat yürüyüş mesafesinde bulunan Arkeoloji Müzemizde sergileniyor. Bir örneği de, gittiğiniz zaman görürsünüz New York’ta Birleşmiş Milletler binasında. Bu eşsiz miras ve birikim, günümüzde Türk diplomasisinin dünyada saygı uyandıran kabiliyet ve gücünün de en önemli temellerinden biridir. Sayın Cumhurbaşkanımızın ifadesiyle; onurlu, sabırlı, kararlı ve basiretli bir tavırla meşru hak ve çıkarlarını her alanda güçlü bir şekilde savunan, uluslararası planda fikirlerine başvurulan, önerileri dikkate alınan, kâh ara bulucu kâh kolaylaştırıcı olarak sorunlara çözüm üreten bir diplomatik gücüz.

Bugün, 260 temsilciliğiyle dünyanın en geniş beş diplomatik ağını … vatandaşına, soydaşına dünyanın her yerinde en geniş hizmeti en hızlı şekilde verilebilen, gelecek okumalarında ve konsolosluk hizmetlerinde yapay zeka gibi yenilikçi teknolojilerden yararlanan ilk kadın diplomatımız Adile Ayda’nın izini de takip eden, önemli katkıları bulunan, 79, İnci Hanım sizden bahsediyorum, 79 kadın büyükelçi ve yüzde 43 oranında kadın genel müdürle bu alanda dünyada öncü ülkeler arasında yer alan bir Bakanlığınız.

Hariciye tarihimizin içeride ve dışarıda her geçen gün artan bir ilgiyle izlenmesinin nedeni de budur. İşte hem bu tarihi birikimi idrak etmek, hem de bu yoğun ilgiyi karşılayabilmek için geniş yelpazede faaliyetler hazırladık, bugün bu sempozyumla başlamış oluyoruz. Bu vesileyle çalışmalarımıza katkı sağlayan bütün kurum ve araştırmacılara bir kere daha yürekten teşekkür ediyorum.

Saygıdeğer katılımcılar; hariciye teşkilatımızın tarihinde Türkiye’nin gelişimine yön vermiş birçok değerli şahsiyet var, Celalzade Mustafa Efendi ve Koca Ragıp Paşa gibi reisü’l-küttablar, Mustafa Reşit Paşa ve Keçecizade Fuat Paşa gibi hariciye nazırları, Tevfik Rüştü Aras ve Fatin Rüştü Zorlu gibi dışişleri bakanları bugün hala rehberlerimiz arasındadır. Dünya diplomasi tarihine geçen büyükelçiler yetiştirmiş olan kurumumuz, aynı zamanda güvenlik güçlerimizden sonra en fazla şehit veren teşkilattır. Bir şahsi not düşeyim, ben de lisede öğrenciyken uluslararası ilişkiler okumaya bu hain saldırılar sebebiyle karar vermiştim.

Bu yıl Cumhuriyet’imizin ilk diplomasi şehitleri Baş Konsolos Mehmet Baydar ve konsolos Bahadır Demir’in şehadetlerinin de 50’nci yıl dönümü. Her ikisi de Los Angeles’ta biliyorsunuz hain saldırı neticesinde şehit olmuştu.

Bu vesileyle demokrasi şehidimiz Fatin Rüştü Zorlu’yu, bütün diplomasi şehitlerimizi ve deprem felaketinde kaybettiğimiz Hatay temsilcimiz Büyükelçi Devrim Öztürk ile memurumuz Gökhan Aytaç’ı da rahmetle anıyorum.

Türk diplomatı, ASALA, 17 Kasım ve PKK gibi alçak terör örgütlerinin saldırılarında ailesini, mesai arkadaşını şehit verdi. Ancak devlete ve millete hizmetten asla geri durmadı. Rahmetli Lizbon Maslahatgüzarı Yurtsev Mıhçıoğlu’nu örnek vermek istiyorum. Yurtsev Bey, 1983’teki saldırıda teröristlerle göğüs göğse çarpışan bir kahramandır. Büyükelçiliğe giremeyen teröristler, resmi konuta yönelip Yurtsev Beyin eşini ve oğlunu rehin alıyor ve ardından ellerindeki bombaları patlatıyor. Mıhçıoğlu, alevler içerisindeki eşini ve oğlunu tek başına çıkartıyor, ancak maalesef aynı gün eşi Cahide Hanımı kaybediyor. Eşini kaybetmiş bir koca, oğlu ağır yaralı bir babayı düşünün. Yine de görevine dönüyor, önce duruma hakim oluyor, sonra merkeze bir rapor gönderiyor. Diplomasi derslerinde okutulması gerektiğini düşündüğüm raporun şu son cümlesi Türk diplomatının adeta bir tanımıdır: “Vazifeme devam ediyorum.” Evet, bugün de milletimizden ve tarihimizden aldığımız güçle vazifemize devam ediyor.

Salgın döneminde 100 binden fazla vatandaşımızın ülkemize dönüşünü sağlayarak, Ukrayna savaşında soydaşlarımız dahil 18 binden fazla insanımızı tahliye ederek, deprem felaketinde depremzedelerimize, kurumlarımıza bizzat sahada omuz vererek vazifemize devam ediyoruz. Ukrayna’daki barış için tek başımıza kalsak da çabalayarak, savaşın ortasında önayak olduğumuz İstanbul Tahıl Anlaşmasıyla küresel gıda krizini engelleyerek vazifemiz devam ediyoruz. Somali’de, Filipinler’e çatışmalarda arabuluculuk yaparak, normalleş adımlarımızla huzur ve istikrar yayarak vazifemize devam ediyoruz.

İslam düşmanlığıyla, ırkçılıkla her yerde mücadele ederek, şanlı tarihimizi yalanlarla karalamak isteyenlere layık oldukları cevabı vererek vazifemize devam ediyoruz. Herkes kabuğuna çekilirken özgüvenle Yeniden Asya, Latin Amerika ve Afrika açılımları ve dijital diplomasi açılımı yaparak Sıfır Atık gibi girişimlerimizle etkin, çok taraflılığı savunarak vazifemize devam ediyoruz. Kıbrıs’ta, doğu Akdeniz’de, Ege’de hakkımızı-hukukumuzu savunarak büyük Türk dünyasını Türk Devletleri Teşkilatı’nda birleştirerek soydaşına, akraba topluluğuna, din kardeşine dünyanın neresinde olursa olsun sahip çıkarak vazifemize devam ediyoruz.

Bakanlığımızın bütün meslek gruplarından arkadaşlarımın gözlerinde bu vazife şuurunu ve aşkını her zaman görüyorum. Böylesine köklü bir kurumda Bakan olmaktan da, dünyanın en yetkili diplomatlarıyla çalışmaktan da ayrıca gurur duyuyorum. İşte bu vazife bilinciyle bütün kurum ve kuruluşlarımızla birlikte vazifemize devam edeceğiz.

Türkiye yüzyılında Sayın Cumhurbaşkanımızın ifadeleriyle, daha adil bir dünya düzeni için var gücümüzle çalışmaya devam edeceğiz. Akil, adil ve erdemli bir küresel güç olarak Türkiye eksenin inşa edeceğiz. Bugünkü sempozyumun çalışmalarımıza büyük, entelektüel katkı sağlayacağını düşünüyorum. Başta Türk Tarih Kurumu Başkanı Sayın Birol Çetin ve Büyükelçi Engin Soysal’ın riyasetinde, Bakanlık görev gücündeki mesai arkadaşlarım olmak üzere bu tebliğleri yapacak, bu etkinliğe katkı sağlayan herkese canı gönülden teşekkür ediyorum.

Hepinizi saygıyla selamlıyorum.

* Interpress deşifresidir.