Küresel aktör rolümüzü güçlendireceğiz
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, “Türkiye Yüzyılı” vizyonunu Avrasya’dan başlayıp dünyaya yayılacak bir “Barış Yüzyılı” projesi olarak hayata geçireceklerini ifade etti. Çavuşoğlu, “Girişimci ve insani dış politikamızla küresel aktör konumumuzu güçlendirmeyi ve halen kurulmakta olan yeni dünya düzeninde istikrar ve adaletin hakim olmasını hedefliyoruz. Bunun için dört ayaklı bir strateji izleyeceğiz” dedi.
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Türkiye Yüzyılı’nda küresel aktör konumumuzu güçlendirmeyi hedeflediklerini vurguladı. Yeni Şafak’ın sorularını yanıtlayan Bakan Çavuşoğlu, Türkiye’nin diplomaside yürüttüğü çalışmalar hakkında şu bilgileri verdi:
ADİL BİR KÜRESEL SİSTEM İÇİN
İlk olarak küresel sistemin daha etkin ve adil olması için çabalarımızı artıracağız. Sayın Cumhurbaşkanımızın Birleşmiş Milletler kürsüsünden yaptığı “Dünya Beşten Büyüktür” ve “Daha Adil Bir Dünya Mümkün” çağrıları pek çok ülkede karşılık buluyor. Eylül ayında yapılan BM 77. Genel Kurul toplantısı sırasında Türkevi binamızın ikinci bir BM merkezi gibi çalıştığını gördük. Türkevi’nde 13 lider ve 56 dışişleri bakanı ağırladık. Türkiye artık etkili bir küresel güç konumundadır. Önümüzdeki dönemde bu konumumuzu BM’de kapsamlı bir reformun hayata geçirilmesi ve etkin çok-taraflılık temelinde küresel sistemin güçlendirilmesi için kullanacağız.
BARIŞ YÜZYILINA DÖNÜŞECEK
İkinci olarak “Yurtta Sulh Dünyada Sulh” ilkemiz temelinde bölgemizde bir istikrar ve ortak refah alanı yaratmak önceliğimiz olacak. Bu kapsamda, bir yandan sınamalar ve şoklara karşı dayanıklılığımızı artırırken, bir yandan da fırsatlardan istifade etmeye devam edeceğiz. Yaşadığımız coğrafya küresel jeopolitiğin kesişme noktasında. Balkanlar, Kafkasya ve Orta Asya’da öncülük ettiğimiz üçlü ve dörtlü iş birliği mekanizmaları milletimizin refahını artırmak için önemli imkanlar sunuyor. Geçtiğimiz yıl İstanbul Zirvesi’nde bir uluslararası teşkilat haline gelen Türk Devletleri Teşkilatı’na, kasım ayındaki Semerkant Zirvesi’nde KKTC’nin gözlemci üye olmasıyla Asya’dan Akdeniz’e bir köprü kuruldu. Önümüzdeki yıllarda bu platformlardan enerjiden ulaştırmaya, ticaretten kültürel iş birliğine kadar somut projeleri hayata geçirmek için faydalanacağız. Böylece “Türkiye Yüzyılı” vizyonunu Avrasya’dan başlayıp dünyaya yayılacak bir “Barış Yüzyılı” projesi olarak hayata geçireceğiz.
DIŞ POLİTİKAMIZIN MERKEZİNDELER
Üçüncü olarak yurt dışındaki 7.5 milyon vatandaşımız, Balkanlar’dan Orta Asya’ya, Çin’den Orta Doğu’ya farklı ülkelerdeki soydaş ve akraba topluluklarımız dış politikamızın merkezinde yer almaya devam edecek. Yurt dışındaki konsolosluk hizmetlerimizi daha hızlı ve etkin hale getirmek için çalışacağız. Soydaşlarımızın yaşadıkları ülkelerle Türkiye arasında birer dostluk ve kardeşlik köprüsü olmaları için çabalarımızı sürdüreceğiz.
DİPLOMASİDE YENİLİKÇİ ADIMLAR
Son olarak, değişimin hızının arttığı bu dönemde yenilikçi adımlar atmaya devam edeceğiz. Antalya Diplomasi Forumu, dijital diplomasi, Yeniden Asya Girişimimiz ve Ankara Diplomasi Akademisi bu bağlamda sayabileceğim bazı örnekler. Ayrıca büyük veri ve yapay zeka gibi araçlardan dış politikanın farklı kulvarlarında yararlanmayı ve yurt dışındaki misyon sayımızı arttırmayı da sürdüreceğiz. Dış politikamız milletimizden güç alıyor. İçeride güçlendikçe dışarıda etkimiz daha da artıyor. Dışarıda etkimiz arttıkça içeride ülkemizin refahına olumlu yansıyor. “Türkiye Yüzyılı”nda dış politikamızın temel hedefi içeride ve dışarıda güçlü Türkiye’nin birlikte inşa edilmesine katkı sağlamak olacak.
MİSYON AĞI GENİŞLİYOR
Türkiye bugün dünya çapında sahip olduğu 257 dış temsilcilikle en büyük diplomatik ağa sahip ilk beş ülkeden biridir. Bununla gurur duyuyoruz. Son olarak Orta Amerika’da San Salvador’da ve Afrika’da Bissau’da Büyükelçiliklerimizi, Almanya’da ise Kassel Başkonsolosluğumuzu, ayrıca Sırbistan’ın Niş şehrinde Konsolosluk İrtibat Ofisimizi açtık. Yakında Cezayir’in Oran şehrinde de Başkonsolosluğumuz faaliyete başlayacak. Temsilciliklerimiz gerek yurtdışında yaşayan 7.5 milyon vatandaşımızın hak ve çıkarlarının korunması, gerek diplomatik etki sahamızın genişletilmesinde kilit rol oynamaktadır. Önümüzdeki dönemde temsilcilik sayımızı daha da artırarak bu alanda sahip olduğumuz gücü tahkim edeceğiz.
DİPLOMASİDE ANTALYA PRESTİJİ
2021 yılında başlattığımız Antalya Diplomasi Forumu (ADF), kısa zamanda uluslararası diplomasinin cereyan ettiği prestijli bir konuma kavuşmuştur. Bu atılımımızın ardında, dış politika geliştirme ve uygulama sürecinin, akademik ve düşünce hayatıyla bağının kurulması, giderek daha fazla küreselleşen dünyamızda özellikle salgınla birlikte etkisi artan dijitalleşme sürecinin gerisinde kalınmaması saikleri yatmıştır.
ADF işte bu yenilikçi anlayışın bir ürünüdür. 2021’de düzenlediğimiz ilk ADF’nin teması “Yenilikçi Diplomasi: Yeni Dönem, Yeni Yaklaşımlar” idi. 11-13 Mart 2022 tarihlerinde düzenlenen ikinci toplantının teması ise, “Diplomasiyi Yeniden Kurgulamak” oldu. İkinci ADF’ye 75 ülkeden 17’si devlet ve hükümet başkanı, 80’i bakan, 39 uluslararası teşkilat temsilcisi, ayrıca akademisyenler, sivil toplum temsilcileri, medya şahsiyetleri, kanaat önderleri ve gençlerden oluşan 3.000’i aşkın isim katıldı. Diğer bir ifadeyle, dünya ülkelerinin üçte birinden fazlası, Antalya’da temsil edildi.
ADF’nin sunduğu diplomatik etkileşim ortamı, konuk heyetler arasında 212 ikili görüşmenin gerçekleşmesine de imkan sağladı. Özetle ADF, ülkemizde BM Genel Kurulunu andıran bir ortamın yaşanmasına olanak tanıdı; bu vesileyle üç gün boyunca diplomasinin nabzı Antalya’da attı. Dahası ADF, bugüne kadar seslerini duyurma imkanı bulamayan birçok devlet için de aktif katılım sağlayabildikleri önemli bir platform oldu. Üçüncü ADF’yi 10-12 Mart 2023 tarihlerinde “Barış ve Düzen İçin Etkin Diplomasi” temasıyla gerçekleştireceğiz.
ADF’nin görünürlüğünü artırmak amacıyla dünya çapında düzenlenen benzer organizasyonlarla ortaklıklar tesis ediyoruz. Dünyanın her tarafından, Asya’dan Avrupa’ya, Latin Amerika’ya kadar birçok ülke ve organizasyon ADF ile ortak etkinlikler düzenlemek istiyor. Bu çerçevede, kurumsal ve etkinlik temelli ortaklıklar yapıyoruz. Münih Güvenlik Konferansı, Doha Forumu, Dakar Forumu, Roma’daki Akdeniz Diyaloğu Forumu, Singapur’daki RSIS, Meksika’daki COMEXI, Malta’daki Uluslararası Adalet ve Hukukun Üstünlüğü Enstitüsü, ABD’den Atlantik Konseyi bunlardan bazıları.
DOĞUDAN BATIYA KUZEYDEN GÜNEYE AÇILIYORUZ
Açılım stratejilerimiz ve bölgesel ortaklık politikalarımız sadece Afrika ile sınırlı değil. Bugün Latin Amerika Açılım ve Ortaklık Politikamızla, 2019’da ilan ettiğimiz Yeniden Asya Girişimimizle, Afrika da dahil olmak üzere diplomasi, ekonomi, ticaret, eğitim ve kültür başta olmak üzere doğudan batıya, kuzeyden güneye her yerde mevcudiyetimizi güçlendiriyoruz.
Afrika küresel ağırlığı giderek artan bir aktör. “Afrika'nın sorunlarına Afrikalı çözümler" ilkesi çerçevesinde Afrika ülkeleriyle her alanda iş birliğimizi geliştiriyoruz. 2002’de 12 olan büyükelçilik sayımız bugün 44’e ulaştı. 2002’de 4,3 milyar dolar olan dış ticaret hacmimizin, 2022 yılında 40 milyar doları aşmasını hedefliyoruz.
Latin Amerika‘yla da benzer bir ivmeyi yakaladık. Açılım politikamız sayesinde, Birleşmiş Milletler’de 33 ülke ile temsil edilen ve 600 milyonu aşkın nüfusu olan Latin Amerika ile ilişkilerimizi derinleştirdik. 2002 yılında 6 olan temsilcilik sayımız bugün 19’a yükseldi. Bölgedeki en geniş diplomatik ağa sahip bölge dışı ülkeyiz. 18 bölge ülkesiyle siyasi istişare mekanizmamız bulunuyor. Bu sayede 20 yıl içinde ticaret hacmimiz 15 kat arttı.
Asya’nın yeniden yükselişe geçmesiyle de Yeniden Asya Girişimimizi hayata geçirdik. Bu girişim bir açılım politikası olmanın ötesine geçiyor. Hedefimiz Asya’ya yönelik bütüncül bir stratejiyle karşımıza çıkan fırsatlardan faydalanmak. Girişimimiz kapsamında, çoğu ekonomi-ticaret alanında yaklaşık 1000 eylem unsuru belirledik. Yeniden Asya Girişimimizin ilanından bu yana, 2019 ile 2022’nin ilk 8 ayları karşılaştırıldığında bölgeye yönelik ihracatımız yaklaşık %40’lık bir artış gösterdi.
Bütün bu adımları topyekun diplomasi dediğimiz farklı paydaşlarla birlikte hayata geçiriyoruz. TİKA, Yurtdışı Türkler Başkanlığı, Yunus Emre Enstitüsü, Diyanet, Maarif, Türk Kızılayı ve THY gibi kurumlarımızla birlikte çalışıyoruz.
SAVAŞA KARŞI ZEYTİNDALI
Biz her zaman, krizlerin, çatışmaların ve ihtilafların diyalog ve diplomasiyle çözülmesi yolunda öncü bir ülke olduk. Arabuluculuk konusunda marka haline geldik. Birleşmiş Milletler’de, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı’nda ve İslam İşbirliği Teşkilatı’nda Arabuluculuk Dostlar Gruplarında aynı anda eşbaşkanlık görevini yürüten tek ülkeyiz.
Rusya-Ukrayna savaşında da başından beri ilkeli, sağduyulu ve dengeli bir politika izliyoruz. Savaşa karşı çıkıyor, Ukrayna’nın egemenliğini ve toprak bütünlüğünü savunuyoruz. Aynı zamanda Montrö Sözleşmesi’ni titizlikle uygulayarak Karadeniz’de bir tırmanma yaşanmasını önlüyoruz.
Bununla birlikte bu savaşın müzakere masasında sona ermesi gerektiğini de vurguluyoruz. Bu amaçla taraflar arasında diyalog ve müzakerelerin yeniden başlaması için çaba harcıyoruz. Sayın Cumhurbaşkanımızın hem Rusya Devlet Başkanı Putin hem Ukrayna Cumhurbaşkanı Zelenskiy nezdinde sahip oldukları güvenin de sonucu olarak somut sonuçlar alabildik.
İstanbul Tahıl Anlaşması, Ukrayna-Rusya esir mübadelesi, Zaporijya Nükleer Santrali görüşmeleri, ABD ve Rusya istihbarat servislerinin başkanlarını Türkiye’de buluşturmamız bunun başarılı örnekleri. Her iki tarafla görüşebilen yegane NATO üyesi ve küresel aktör olarak kendi bölgemizde barış, güvenlik, istikrar ve refaha katkı sağlıyoruz.
Rusya-Ukrayna savaşında arabuluculuk çabalarımızın sonuç vermesinin temel nedenleri, iki tarafın da güvendiği bir ülke olmamız, barış için sorumluluk almaktan çekinmememiz, ilkeli tutum sergilememiz, denge ve güvene dayalı aktif bir diplomasi yürütmemiz. Rusya-Ukrayna savaşının dışında da biz Filipinler’den Somali’ye, Balkanlar’dan Venezuela’ya kadar çatışmaların ve sorunların olduğu yerlerde arabuluculuk yapıyoruz ve çözüme katkı sağlıyoruz.